Avansert søk

11 treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

komponere

komponera

verb

Opphav

norrønt komponera; av latin componere ‘setje saman’

Tyding og bruk

  1. skape musikk
    Døme
    • komponere eit musikkstykke
  2. byggje opp ein tekst eller eit kunstverk til ein heilskap
    Døme
    • novella var godt komponert
  3. setje saman;
    lage etter ein plan
    Døme
    • komponere ein ny rett

skrive

skriva

verb

Opphav

norrønt skrifa; latin scribere

Tyding og bruk

  1. lage skrift på papir eller skjerm ved hjelp av blyant, penn, tastatur eller liknande
    Døme
    • skrive brev;
    • skrive namnet sitt;
    • skrive utydeleg;
    • skrive med blyant;
    • skrive på pc
  2. uttrykkje at det er eit visst år, ein viss dato eller eit visst klokkeslett
    Døme
    • i dag skriv vi 3. desember
  3. komponere
    Døme
    • skrive musikk for fele

Faste uttrykk

  • leve av å skrive
    leve av å vere forfattar eller skribent
  • skrive av
    kopiere
  • skrive falsk
    forfalske namnetrekk
  • skrive fram
    i statistikk: rekne ut korleis ei framtidig utvikling blir, ut frå gjevne føresetnader om faktorane som kan påverke utviklinga;
    framskrive
  • skrive frå seg
    seie frå seg noko skriftleg
  • skrive historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skape historie
  • skrive inn
    føre inn
  • skrive ned
    • setje på papiret
    • setje ned verdien av noko;
      devaluere
  • skrive om
    endre og forbetre ei skriftleg framstilling;
    omskrive (1)
  • skrive opp
    • ta opp skriftleg;
      skrive ned
    • gje att tidlegare verdi;
      revaluere
    • vere viss på
      • det kan du skrive opp!
  • skrive på
    • setje namnet sitt på eit dokument
    • føre noko opp som gjeldspost for nokon
  • skrive på for
    kausjonere for nokon
  • skrive seg/skrive seg for
    bruke eit anna namn enn sitt eige (i underskrift)
    • ho heitte Nilsen, men skriv seg no Nes;
    • han skreiv seg for Nordbø
  • skrive seg bak øyret
    merke seg noko
  • skrive seg frå
    kome av, stamme frå; datere seg frå
  • skrive seg inn
    la seg føre inn som medlem i eit lag eller liknande
  • skrive til
    sende brev til nokon
  • skrive under på
    • godta med underskrifta si
    • i overført tyding: gje ei (munnleg) forsikring om noko
  • skrive ut
    • gjere vedtak om;
      avgjere, fastsetje
      • skrive ut skatt;
      • skrive ut nyval
    • trykkje digitalt dokument på papir med hjelp av skrivar
    • kalle ut (soldatar);
      innrullere (1)
    • gje ei skriftleg fråsegn om at ein kan forlate sjukehuset
      • han vart skriven ut av sjukehuset
  • som skrive står
    som alle veit
  • stå skrive
    vere ei allmenngyldig sanning

dekomponere

dekomponera

verb

Uttale

deˊkomponere eller  dekomponeˊre

Opphav

nylaging av de- og komponere

Tyding og bruk

bryte ned eller spalte (2 i mindre einingar;
løyse opp eller bli oppløyst

kompositum

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin compositum, av componere; jamfør komponere

Tyding og bruk

i grammatikk: samansett ord;
samansetning

improvisere

improvisera

verb

Opphav

frå italiensk; av latin improvisus ‘uventa, utenkt’

Tyding og bruk

  1. arrangere i all hast;
    få i stand med dei hjelpemiddel ein har for handa
    Døme
    • ein improvisert pressekonferanse;
    • dei måtte improvisere for å få til ei løysing
  2. komponere, dikte eller liknande på ståande fot
    Døme
    • improvisere over eit tema

komponist

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå italiensk; jamfør komponere

Tyding og bruk

person som skaper musikk

komposisjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør komponere

Tyding og bruk

  1. oppbygging av eit kunstverk;
    samanstilling, utforming
    Døme
    • komposisjonen i ein roman;
    • eit målarstykke med god komposisjon
  2. Døme
    • ukjende komposisjonar av Grieg

komponent

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør komponere

Tyding og bruk

del av ein samansett heilskap
Døme
  • produsere komponentar til bilindustrien;
  • ein roman med melodramatiske komponentar;
  • sjå dei ulike komponentane i samanheng

kompott

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør komponere

Tyding og bruk

frukt eller bær kokt lett med sukker og vatn, brukt som dessert eller til ulike matrettar

vedunderbarn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

uvanleg gåverikt barn
Døme
  • Mozart var eit vedunderbarn som tok til å komponere alt i femårsalderen