Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

hjå

preposisjon

Opphav

norrønt (í) hjá

Tyding og bruk

  1. i huset til;
    i lag med;
    jamfør hos (1)
    Døme
    • bu hjå ein;
    • overnatte hjå ein;
    • heime hjå far og mor;
    • vere tilsett hjå nokon;
    • sit hjå meg!
  2. ved sida av;
    like ved;
    i lag med;
    jamfør hos (5)
  3. i eit tilhøve til nokon;
    Døme
    • søkje råd hjå nokon;
    • ha pengar til gode hjå nokon
  4. som høyrer til, knytt til, som finst i eller på;
    jamfør hos (3)
    Døme
    • blodsystemet hjå fiskane;
    • språket hjå Ibsen;
    • feilen ligg hjå meg
  5. i hugen til
    Døme
    • møte sympati hjå nokon
Artikkelside

treffe ein nerve

Tyding og bruk

treffe noko viktig;
Sjå: nerve
Døme
  • boka trefte ein nerve hjå lesarane
Artikkelside

fornye seg

Tyding og bruk

gje seg sjølv ein ny utsjånad, eit nytt innhald eller preg;
Sjå: fornye
Døme
  • fornye seg hjå frisøren;
  • miste evna til å fornye seg;
  • bli tvungen til å fornye seg
Artikkelside

psykososial

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld samspelet mellom det psykiske og det sosiale (2
Døme
  • dei arbeider med å førebyggje psykososiale problem hjå barn og unge
Artikkelside

kaffibesøk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

besøk (1) der det blir servert kaffi (2) og gjerne noko søtt ved sida av
Døme
  • eg har vore heime hjå dei på kaffibesøk
Artikkelside

forplanting, forplantning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kjønna formeiring;
Døme
  • lære om sex og forplanting;
  • forplanting hjå pattedyr
Artikkelside

bi

adverb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tysk bei ‘ved (sida av)'

Tyding og bruk

ved sida av;

Faste uttrykk

  • leggje bi
    segle så tett opp mot vinden som mogleg (så fartøyet mistar farten)
  • liggje bi
    om fartøy: liggje omtrent stille mot vinden;
    liggje på vêret
  • stå bi
    halde ut
    • nokon som kan stå bi
  • stå nokon bi
    hjelpe nokon
Artikkelside

nerve

substantiv hankjønn

Opphav

av latin nervus, opphavleg ‘sene’

Tyding og bruk

  1. streng eller bunt av strenger som går ut frå hjernen og ryggmergen og fører sanseinntrykk og rørsleimpulsar til og frå kroppen elles
    Døme
    • skade ein nerve
  2. i botanikk: streng i eit blad som mellom anna leier vatn og næringsstoff
  3. kjerne i noko;
    Døme
    • nerven i framlegget er kravet om jamstilling
  4. Døme
    • det er nerve i romanen;
    • det var nerve i spelet hans

Faste uttrykk

  • gå på nervane
    irritere nokon sterkt
    • den høge musikken går meg på nervane
  • ha frynsete/tynnslitne nervar
    vere nervøs, særleg etter ei påkjenning
    • opplevinga gav meg frynsete nervar;
    • dei fekk tynnslitne nervar av den vanskelege jobben
  • ha nervar
    vere nervøs
    • ho hadde nervar før talen
  • ha nervar av stål
    vere kald og roleg når ein blir utsett for påkjenningar
  • ha sterke nervar
    ikkje lide av nervøsitet
  • ikkje ha/eige nervar
    vere kald og roleg
    • eg har vanlegvis ikkje nervar når eg står på scena;
    • ho åtte ikkje nervar
  • nervane står/er på høgkant
    det å vere nervøs
    • nervane hennar står på høgkant;
    • det er forståeleg at nervane er på høgkant i leiinga
  • treffe ein nerve
    treffe noko viktig
    • boka trefte ein nerve hjå lesarane
Artikkelside

fornye

fornya

verb

Opphav

av for- (2 og ny (2

Tyding og bruk

  1. gjere ny att;
    nye opp att;
    skifte ut med nytt
    Døme
    • fornye kjøkenet;
    • fornye datamaskina
    • brukt som adjektiv
      • etter fornya vurdering;
      • med fornya styrke gjekk dei på;
      • sjå på nokon med fornya interesse
  2. få i stand på nytt;
    gjere gyldig vidare;
    Døme
    • fornye ein kjennskap;
    • fornye ein kontrakt;
    • passet må fornyast kvart tiande år

Faste uttrykk

  • fornye seg
    gje seg sjølv ein ny utsjånad, eit nytt innhald eller preg
    • fornye seg hjå frisøren;
    • miste evna til å fornye seg;
    • bli tvungen til å fornye seg
  • få fornya tillit
    få fortsetje i same posisjon, stilling eller gruppe som før;
    bli vald igjen
    • få fornya tillit i regjering;
    • trenaren fekk fornya tillit etter førre sesong
Artikkelside

evangelium

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av gresk eu- og angelos ‘god bodskap’; jamfør eu- og engel

Tyding og bruk

  1. i bunden form eintal: læra om Jesus som frelsar;
    den kristne bodskapen
    Døme
    • forkynne evangeliet;
    • ta imot evangeliet
  2. gledeleg bodskap
    Døme
    • forkynne eit evangelium om fred
  3. kvart av dei fire første skriftene i Det nye testamentet
    Døme
    • evangeliet etter Markus
  4. i gudstenesta: del av evangelium (3) brukt til opplesing og preiketekst
    Døme
    • dette heilage evangeliet på tredje sundag etter pinse står skrive hjå evangelisten Lukas 12,35–40
  5. i overført tyding: dogmatisk bodskap
    Døme
    • dei forkynner eit evangelium om marknadskreftene
Artikkelside
Side 1 av 2