Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
21 treff

Nynorskordboka 21 oppslagsord

halvdel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kvar av dei to like store delane som noko er delt eller kan delast i;
Døme
  • halvdelen av eit brød;
  • halvdelen av røystene;
  • ikkje halvdelen så moro

Faste uttrykk

  • betre halvdel
    ektefelle
    • eg kunne jo skulde på min betre halvdel
Artikkelside

venstre 3

adjektiv

Opphav

norrønt vinstri; samanheng med ven (1

Tyding og bruk

  1. som ligg på den sida, i den leia som hjartet normalt er;
    Døme
    • venstre handa;
    • andre gata til venstre;
    • gå til venstre;
    • på venstre sida av vegen;
    • ha vondt i venstre sida;
    • huset ligg på venstre handa
  2. som ligg i venstre halvdel av eit område eller eit synsfelt
    Døme
    • køyre på ventre side av vegen;
    • huset til venstre;
    • venstre back
  3. i politikk: radikal (2, 1)
    Døme
    • venstre fløy av partiet
  4. brukt som substantiv: slag med venstre hand
    Døme
    • få seg ein rett venstre på haka

Faste uttrykk

  • ekteskap til venstre hand
    ekteskap mellom ein fyrste og ei kvinne av lågare rang der kvinna (og barna) ikkje får arverett;
    morganatisk ekteskap
  • gjere venstre om
    i politikk: vende seg mot venstre
Artikkelside

høgre 3

adjektiv

Opphav

norrønt hǿgri, av hǿgr ‘makeleg’

Tyding og bruk

  1. som ligg på den sida eller i den leia som er motsett av hjartesida;
    Døme
    • høgre hand;
    • ta til høgre;
    • sjå til høgre;
    • på høgre sida av vegen;
    • sitje på høgre side av nokon;
    • garden ligg på høgre hand;
    • ha vondt i høgre sida;
    • skilje mellom høgre og venstre
  2. som ligg i høgre halvdel av eit område eller eit synsfelt
    Døme
    • køyre på høgre sida av vegen;
    • huset til høgre;
    • kua til høgre i biletet;
    • høgre back
  3. i politikk: konservativ
    Døme
    • høgre fløy av partiet

Faste uttrykk

  • gjere høgre om
    vende seg mot høgre
  • vere nokons høgre hand
    vere ein uunnverleg hjelpar eller medarbeidar for nokon
    • vere sjefen si høgre hand
Artikkelside

helvt

substantiv hokjønn

Opphav

av halv (1

Tyding og bruk

Døme
  • i siste helvta av hundreåret;
  • helvta av kvart slag

Faste uttrykk

  • til helvtar
    halvt, halvveges
    • dei er ikkje komne til helvtar enno
Artikkelside

betre halvdel

Tyding og bruk

ektefelle;
Sjå: halvdel
Døme
  • eg kunne jo skulde på min betre halvdel
Artikkelside

biedermeier

substantiv hankjønn

Uttale

biˊdermaier eller  biˊdermæier

Opphav

frå tysk ‘spissborgar’, skjemtande omlaging av Biedermann, opphavleg litterær signatur, nytta ironisk

Tyding og bruk

møbelstil frå første halvdel av 1800-talet
Artikkelside

akterdekk

substantiv inkjekjønn

Opphav

av akter

Tyding og bruk

bakarste halvdel av eit skipsdekk; til skilnad frå framdekk
Artikkelside

halve 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt halfa

Tyding og bruk

den eine sida av noko;
Døme
  • ta kvar si halve;
  • få over halva av noko
Artikkelside

hjartekammer

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

inste rommet i kvar halvdel av hjartet; jamfør framkammer
Døme
  • høgre og venstre hjartekammer
Artikkelside

halvt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • få kvar si halvt
Artikkelside
Side 1 av 3