Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
10 treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

gry 2

verb

Opphav

jamfør norrønt grýjandi ‘dagrenning, grålysing’; samanheng med grå (1

Tyding og bruk

byrje å lysne av dag
Døme
  • morgonen gryr;
  • det gryr av dag
Artikkelside

gry 1

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å gry (2;
Artikkelside

grå 1

adjektiv

Opphav

norrønt grár; samanheng med gry (2

Tyding og bruk

  1. som har ein farge mellom kvit og svart
    Døme
    • eit grått hus;
    • grå som oske;
    • få grått hår
  2. gusten og sliten å sjå til
    Døme
    • vere grå i huda;
    • bli gammal og grå
  3. Døme
    • han vart tidleg grå
  4. Døme
    • grått vêr;
    • det er grått i dag
  5. lite spennande;
    fargelaus, trist, einsformig
    Døme
    • den grå kvardagen;
    • eit grått tilvære;
    • grått humør;
    • ikkje sjå dei eldre som ein grå masse
  6. som går utanom lova eller offisielle kanalar;
    Døme
    • låne pengar på den grå pengemarknaden;
    • svarte og grå pengestraumar;
    • grått arbeid

Faste uttrykk

  • avskil på grått papir
    plutseleg oppseiing
    • ho fekk avskil på grått papir
  • dei små grå
    hjernecellene, hjernen
    • bruke dei små grå;
    • ein aktivitet som skjerpar dei små grå
  • grå eminense
    person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar
    • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
  • grå mus
    person med kjedeleg og anonym framtoning
    • ein spion skal helst vere ei grå mus utan fortid
  • grå stær
    augesjukdom der linsa i auget er uklar og ugjennomsiktig
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • setje grå hår i hovudet på nokon
    stadig valde ein annan uro og bry
Artikkelside

daggry

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

gründer, grynder

substantiv hankjønn

Uttale

gryˊnder

Opphav

frå tysk ‘grunnleggjar’

Tyding og bruk

initiativrik person som set i gang ny (økonomisk) verksemd
Døme
  • satse på unge gründerar
Artikkelside

gryande

adjektiv

Opphav

av gry (2

Tyding og bruk

  1. som byrjar å lysne
    Døme
    • gryande morgon
  2. som byrjar å vekse fram
    Døme
    • ein gryande mistanke;
    • ei gryande kjensle;
    • gryande motstand
Artikkelside

demre

demra

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. lyse svakt
    Døme
    • dagen demra;
    • morgonroden demrar i det fjerne
  2. byrje å gå opp for
    Døme
    • no demrar det for meg kva han eigenleg meinte;
    • det demra eit mønster for henne
Artikkelside

grytidleg

adjektiv

Opphav

av gry (1

Tyding og bruk

svært tidleg om morgonen;
i otta
Døme
  • stå grytidleg opp
Artikkelside

grying

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å gry (2;
tid da det gryr;
Døme
  • stå opp i gryinga
Artikkelside

lysne, ljosne

lysna, ljosna

verb

Opphav

av lys (2

Tyding og bruk

  1. bli lys eller lysare;
    Døme
    • det tok til å lysne av dag;
    • det lysna i vêret
  2. Døme
    • håret bruker å lysne om sommaren
  3. i overført tyding: bli lettare eller betre;
    utvikle seg positivt
    Døme
    • livet lysna;
    • det lysnar for skipsfarten
  4. i overført tyding: få eit gladare uttrykk
    Døme
    • han lysna i andletet
Artikkelside