Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

gry 2

verb

Opphav

jamfør norrønt grýjandi ‘dagrenning, grålysing’; samanheng med grå (1

Tyding og bruk

byrje å lysne av dag
Døme
  • morgonen gryr;
  • det gryr av dag
Artikkelside

gry 1

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å gry (2;
Artikkelside

daggry

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

gründer, grynder

substantiv hankjønn

Uttale

gryˊnder

Opphav

frå tysk ‘grunnleggjar’

Tyding og bruk

initiativrik person som set i gang ny (økonomisk) verksemd
Døme
  • satse på unge gründerar
Artikkelside

lysne, ljosne

lysna, ljosna

verb

Opphav

av lys (2

Tyding og bruk

  1. bli lys eller lysare;
    Døme
    • det tok til å lysne av dag;
    • det lysna i vêret
  2. Døme
    • håret bruker å lysne om sommaren
  3. i overført tyding: bli lettare eller betre;
    utvikle seg positivt
    Døme
    • livet lysna;
    • det lysnar for skipsfarten
  4. i overført tyding: få eit gladare uttrykk
    Døme
    • han lysna i andletet
Artikkelside

grå 1

adjektiv

Opphav

norrønt grár; samanheng med gry (2

Tyding og bruk

  1. som har ein farge mellom kvit og svart
    Døme
    • eit grått hus;
    • grå som oske;
    • få grått hår
  2. gusten og sliten å sjå til
    Døme
    • vere grå i huda;
    • bli gammal og grå
  3. Døme
    • han vart tidleg grå
  4. Døme
    • grått vêr;
    • det er grått i dag
  5. lite spennande;
    fargelaus, trist, einsformig
    Døme
    • den grå kvardagen;
    • eit grått tilvære;
    • grått humør;
    • ikkje sjå dei eldre som ein grå masse
  6. som går utanom lova eller offisielle kanalar;
    Døme
    • låne pengar på den grå pengemarknaden;
    • svarte og grå pengestraumar;
    • grått arbeid

Faste uttrykk

  • avskil på grått papir
    plutseleg oppseiing
    • ho fekk avskil på grått papir
  • dei små grå
    hjernecellene, hjernen
    • bruke dei små grå;
    • ein aktivitet som skjerpar dei små grå
  • grå eminense
    person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar
    • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
  • grå mus
    person med kjedeleg og anonym framtoning
    • ein spion skal helst vere ei grå mus utan fortid
  • grå stær
    augesjukdom der linsa i auget er uklar og ugjennomsiktig
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • setje grå hår i hovudet på nokon
    stadig valde ein annan uro og bry
Artikkelside

grytidleg

adjektiv

Opphav

av gry (1

Tyding og bruk

svært tidleg om morgonen;
i otta
Døme
  • stå grytidleg opp
Artikkelside

grying

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å gry (2;
tid da det gryr;
Døme
  • stå opp i gryinga
Artikkelside

gryande

adjektiv

Opphav

av gry (2

Tyding og bruk

  1. som byrjar å lysne
    Døme
    • gryande morgon
  2. som byrjar å vekse fram
    Døme
    • ein gryande mistanke;
    • ei gryande kjensle;
    • gryande motstand
Artikkelside

demre

demra

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. lyse svakt
    Døme
    • dagen demra;
    • morgonroden demrar i det fjerne
  2. byrje å gå opp for
    Døme
    • no demrar det for meg kva han eigenleg meinte;
    • det demra eit mønster for henne
Artikkelside