Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 51 oppslagsord

svalestup

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stup der stuparen først i svevet ligg vassrett med utstrekte armar
Døme
  • gjere svalestup – òg: falle pladask
Artikkelside

stoll

substantiv hankjønn

Opphav

tysk Stollen ‘stolpe (i gruvegang)'

Tyding og bruk

vassrett gruvegang, til skilnad frå sjakt
Artikkelside

stavhopp

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

friidrettsøving der ein skal svinge seg over ei vassrett list med hjelp av ein stav (1)
Artikkelside

plogskjer

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

del av plog (1) som skjer vassrett gjennom jorda
Artikkelside

frise

substantiv hokjønn

Opphav

frå fransk; samanheng med frisere

Tyding og bruk

vassrett felt eller list prydd med ornament på vegg, altar eller liknande
Artikkelside

flat 2

adjektiv

Opphav

norrønt flatr

Tyding og bruk

  1. lite eller ikkje skrånande;
    Døme
    • flat mark;
    • eit bygg med flatt tak;
    • ein flat veg;
    • tomtene ligg i flatt terreng;
    • sende ei flat pasning
    • brukt som adverb
      • garden ligg flatt og fint
  2. utan store forhøgningar eller fordjupingar;
    Døme
    • ein båt med flat botn;
    • ho sette seg på den flate steinen;
    • løpe ned den flate skråninga;
    • flat som ei fjøl;
    • slå med flat hand
  3. tynn og brei;
    skiveforma
    Døme
    • ei lita flat pakke
    • brukt som adverb
      • bli klemd flat;
      • slå nokon flat
  4. Døme
    • han vart flat da vi avslørte han
  5. Døme
    • ein flat vits
  6. med høg grad av jamstilling og deltaking i staden for underordning;
    til skilnad frå hierarkisk
    Døme
    • den flate strukturen i mange norske verksemder;
    • dei fekk flatare organisering på avdelinga
  7. om avgift, skatt eller liknande: som blir rekna ut etter ein fast prosentsats;
    til skilnad frå progressiv (2)
    Døme
    • flat skatt;
    • flat skattlegging;
    • flate avgifter

Faste uttrykk

  • flat rente
    uforandra rente over eit visst tidsrom
  • flatt batteri
    batteri som er utladd
  • flatt dekk
    dekk (på køyretøy) utan luft i
  • ikkje fem flate øre
    ingen ting
    • det har ikkje vorte løyvd fem flate øre til prosjektet
  • leggje seg flat
    vedgå ein feil
Artikkelside

dreiescene, dreiesene

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

rundt scenegolv som kan svingast vassrett slik at ein fort kan skifte mellom ulike sceneoppsetjingar
Artikkelside

bom 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tysk Baum ‘tre’

Tyding og bruk

  1. stong, stokk, slå til å stengje med
    Døme
    • bommen på ferjeleiet
  2. vassrett trebjelke som blir brukt til ymse kroppsøvingar
  3. valse (1 i vevstol til å vinde renningstråd eller vove stoff på
  4. stong eller rundholt til ymse bruk, særleg til feste for underkanten av segl
  5. arm på ei kran som kan svingast og bere tung last

Faste uttrykk

  • setje bom for
    setje ein stoppar for;
    hindre, stoppe
Artikkelside

arabesk

substantiv hankjønn

Uttale

arabesˊk

Opphav

gjennom fransk; frå italiensk arabesco ‘arabisk’

Tyding og bruk

  1. ornament med stilisert mønster
  2. fantasifullt klaverstykke med dekorativt bølgjande melodilinjer
  3. ballettstilling der dansaren står på éin fot med vassrett overkropp og den andre foten retta bakover
Artikkelside

akse

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk Achse; samanheng med aksel (3

Tyding og bruk

  1. (tenkt) midtlinje som noko sviv ikring
    Døme
    • dreie seg rundt sin eigen akse
  2. midtlinje som noko grupperer seg (symmetrisk) om
  3. tenkt linje mellom to ytterpunkt
    Døme
    • til høgre på den politiske aksen
  4. i matematikk: koordinatakse
    Døme
    • vassrett akse;
    • loddrett akse;
    • aksane i eit koordinatsystem
  5. i overført tyding: samband mellom to aktørar;
    politisk allianse
    Døme
    • den fransk-tyske aksen i Europa
Artikkelside
Side 5 av 6