Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 52 oppslagsord

røyk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt reykr

Tyding og bruk

  1. synleg forbrenningsprodukt, samansett av gassar, damp og faste partiklar
    Døme
    • krutrøyk;
    • røyken stig opp frå pipa;
    • gå opp i røyk – gå tapt, ikkje bli av, strande;
    • gå som ein røyk – lett, radig
  2. Døme
    • frostrøyk;
    • ølrøyk
  3. (det å røykje) tobakk, sigarett
    Døme
    • ta, rulle seg ein røyk;
    • kjøpe ei pakke røyk;
    • stumpe røyken

Faste uttrykk

  • ingen røyk utan eld
    det ligg alltid noko under (eit laust rykte)
Artikkelside

regenerasjon

substantiv hankjønn

Uttale

utt òg -sjoˊn

Opphav

av regenerere

Tyding og bruk

nylaging av tapt eller skadd del av ein organisme;
Artikkelside

regenerere

regenerera

verb

Opphav

frå latin ‘attskape’

Tyding og bruk

  1. om dyr eller plante: utvikle tapt eller skadd organ på nytt
  2. vekse ut att;
    få tilbake opphavleg form og bygnad
Artikkelside

mordbrann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

påsett brann som fører til at menneskeliv går tapt
Artikkelside

forloren

adjektiv

Opphav

av lågtysk vorloren ‘tapt’; same opphav som forlise

Tyding og bruk

  1. uekte eller ettergjort, særleg i namn på matretter; uekte
    Døme
    • servere forloren hare

Faste uttrykk

  • forlorne egg
    egg kokte utan skal, og slik at kviten og gulen ikkje blandar seg;
    posjerte egg
Artikkelside

fløyten

adverb

Opphav

av nederlandsk gaan fluiten

Faste uttrykk

  • gå fløyten
    gå tapt;
    ikkje bli av
    • pengane gjekk fløyten
Artikkelside

flagg

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

(oftast rektangulært) tøystykke med visse fargar og mønster, brukt til å symbolisere ein nasjon, ein organisasjon, eit firma eller liknande
Døme
  • det norske flagget;
  • heise flagget;
  • fire flagget;
  • vifte med flagget;
  • med flagget på halv stong

Faste uttrykk

  • gå ned med flagget til topps
    gje seg utan å fire på prinsippa og ideala sine;
    gje tapt med ære
  • segle under falskt flagg
    løyne det ein eigenleg er
  • tone flagg
    vise kva ein eigenleg er eller meiner;
    markere seg
Artikkelside

behald

substantiv ubøyeleg

Uttale

behalˊd

Opphav

frå lågtysk; jamfør behalde

Tyding og bruk

berre i faste uttrykk

Faste uttrykk

  • ha orda sine i behald
    ha dekning for det ein har sagt
  • i behald
    • ikkje tapt eller øydelagt
      • kome frå det med liv og lemer i behald
    • ubrukt;
      urørt;
      att, igjen
      • ha noko pengar i behald
  • i god behald
    uskadd og trygg;
    berga;
    intakt
    • kome heim i god behald
Artikkelside

beit 3

substantiv hokjønn

Opphav

av fransk faire la bête ‘tape spelet’, opphavleg ‘bere seg åt som eit dyr’; same opphav som beist

Tyding og bruk

i kortspel: bot for tapt eller feil spel

Faste uttrykk

  • gå beit
    • ikkje greie å ta så mange stikk som ein har meldt
    • gje tapt
Artikkelside

attvinning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vinne att og bruke på nytt verdifulle emne, som elles ville gå tapt, i avfall og andre restprodukt
Artikkelside
Side 5 av 6