Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 111 oppslagsord

av di

subjunksjon

Opphav

norrønt af því at

Tyding og bruk

innleier ei leddsetning som uttrykkjer årsak;
på grunn av at;
fordi
Døme
  • han var heime av di det regna
Artikkelside

klimasjukdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sjukdom som klimaet er årsak til
Artikkelside

ikkje kunne for

Tyding og bruk

ikkje ha skuld i;
ikkje vere årsak til;
Sjå: kunne
Døme
  • dei kunne ikkje for at ferien vart avlyst;
  • eg kan ikkje for at hunden åt leksene
Artikkelside

kunne 2

kunna

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt kunna

Tyding og bruk

  1. ha lært;
    kjenne;
    vere inne i
    Døme
    • ho kan sykle;
    • eg kan snakke flytande walisisk;
    • kan du vegen til sentrum?
    • han kan sine ting!
  2. vere i stand til;
    greie
    Døme
    • meieriet kan lage ti tonn ost i veka;
    • dei gjer så godt dei kan;
    • korleis kunne ho greie det?
    • eg kan ikkje fordra fiskebollar;
    • han kan når han vil;
    • vi kunne ikkje løfte sofaen
  3. ha eller vere høve til
    Døme
    • boka kan kjøpast i bokhandelen;
    • dei kan ikkje reise på ferie i år;
    • vi kan ikkje snu no
  4. vere mogleg eller sannsynleg;
    vere tenkjeleg
    Døme
    • bussen kan komme kvart augeblikk;
    • kven veit kva som kan skje?
    • ho kan vel vere rundt førti år?
    • vi kunne vore i Hellas no;
    • eg kunne hylt av glede;
    • det kan godt vere;
    • det kan du ha rett i;
    • nei, det kan vere det same
  5. ha krav på;
    ha rett til;
    ha lov til
    Døme
    • vi må kunne vente eit klart svar;
    • ingen kan oppføre seg slik;
    • du kan ikkje nekte meg å gjere dette;
    • de kan komme inn no
  6. gå med på;
    vere klar til
    Døme
    • eg kan ta oppvasken
  7. brukt for å uttrykkje høflegheit eller oppmoding;
    vere ynskeleg
    Døme
    • kan du hjelpe til?
    • kunne du rydda rommet ditt?
    • dette huset kan trenge ei oppussing
  8. brukt for å gjere ei utsegn forsiktig eller usikker
    Døme
    • eg kunne ha god lyst til å prøve;
    • det kunne likne henne å gjere dette;
    • det kan vere eit par timar sida ho gjekk
  9. ha årsak eller grunn til
    Døme
    • du kan vere nøgd med dette arbeidet;
    • vi kan vere glade det gjekk så bra som det gjekk;
    • det kan du banne på;
    • du kan lite på han;
    • du kan skjøne at alt skal gå bra

Faste uttrykk

  • ikkje kunne for
    ikkje ha skuld i;
    ikkje vere årsak til
    • dei kunne ikkje for at ferien vart avlyst;
    • eg kan ikkje for at hunden åt leksene
  • ikkje kunne med
    ikkje forstå seg på;
    ikkje vere van med
    • eg kan ikkje med sånne appar
Artikkelside

livløyse

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere livlaus (1)
    Døme
    • ei årsak til livløyse er hjartestans
  2. det å vere livlaus (2)
    Døme
    • sjå livløysa på denne staden
Artikkelside

klamydia

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kjønnssjukdom som kan vere årsak til nedsett fruktbarheit og sterilitet
Artikkelside

kausalitet

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør kausal

Tyding og bruk

høve mellom årsak og verknad;
Artikkelside

kausallov

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

lov (1, 6) som seier at alt som skjer, har ei årsak;
Artikkelside

kausal

adjektiv

Opphav

frå latin , av causa ‘årsak’

Tyding og bruk

som har med årsak å gjere;
som uttrykkjer årsak
Artikkelside

kjelde

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kelda; samanheng med kald

Tyding og bruk

  1. grunnvatn som kjem opp av jorda;
    Døme
    • ei heilag kjelde;
    • varme kjelder
  2. i overført tyding: opphav (1), utspring (1);
    Døme
    • ei kjelde til forarging
  3. i overført tyding: opphav til kunnskap;
    informant eller dokument som gjev opplysningar
    Døme
    • gje opp kjeldene;
    • påliteleg kjelde;
    • historiske kjelder;
    • studere kjeldene
Artikkelside
Side 5 av 12