Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 65 oppslagsord

knyte 2

knyta

verb

Opphav

norrønt knýta

Tyding og bruk

  1. lage ein knute;
    binde saman;
    feste med knute
    Døme
    • knyte ein knute;
    • knyte slipset;
    • knyte endane saman;
    • knyte teppe
  2. i overført tyding: setje eller vere i samband med;
    assosiere
    Døme
    • ho er knytt til helsetenesta;
    • det knyter seg mange minne til dette
  3. i overført tyding: feste til nokon med kjensler
    Døme
    • ho var sterkt knytt til far sin

Faste uttrykk

  • knyte handa
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball
  • knyte neven
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball, ofte som uttrykk for sinne;
    jamfør knyttneve
  • knyte opp mot
    lage samband med
    • politidistriktet skal knytast opp mot eit hovudkvarter i Bergen
  • knyte opp
    løyse (ein knute)
    • knyte opp forklebanda
  • knyte seg
    • dra seg saman;
      klemme
      • det knyter seg for bringa
    • om blomsterbotn: svelle opp til kart
      • epla knyter seg
Artikkelside

kvilte, quilte

kvilta, quilta

verb

Opphav

av kvilt

Tyding og bruk

sy saman fleire lag stoff til ein kvilt (2)
Døme
  • ho kviltar eit lappeteppe
  • brukt som adjektiv:
    • eit kvilta teppe
Artikkelside

kvilt, quilt

substantiv hankjønn

Uttale

kvilt

Opphav

frå engelsk; opphavleg av latin culcita ‘stoppa madrass, pute’

Tyding og bruk

  1. tekstil som er sett saman av to lag tøy med mellomlag som er sydd saman med stikningar
  2. teppe laga av kvilt (1)
Artikkelside

kvele

kvela

verb

Opphav

norrønt kvelja ‘pine, plage’

Tyding og bruk

  1. drepe ved å stogge lufttilførsla til lungene;
    Døme
    • kvele offeret sitt;
    • kvele nokon med strupetak;
    • bli kvelt av røyk
  2. sløkkje eller hindre frå å vekse ved å stanse lufttilførsel
    Døme
    • kvele elden med eit teppe;
    • lavaen kveler vegetasjonen
  3. i overført tyding: dempe, undertrykkje kjensle eller andletsuttrykk
    Døme
    • kvele ein geisp;
    • ho kveler gråten sin
  4. i overført tyding: halde nokon nede;
    hindre nokon i å utfalde seg
    Døme
    • statsgjeld kveler vekst og utvikling

Faste uttrykk

  • kvele i fødselen
    hindre frå først av
    • kvele ein freistnad i fødselen;
    • kvart forsøk på å avsløre løyndomen blir kvelt i fødselen
  • kvele motoren
    gje motoren for lite luft i høve til drivstoffgassen slik at han stansar
Artikkelside

kelim

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tyrkisk; frå persisk

Tyding og bruk

orientalsk teppe med sterke fargar og symmetriske mønster
Artikkelside

jernteppe, jarnteppe

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. branntrygt teppe som kan firast ned mellom scene og sal dersom det bryt ut brann i eit teater
  2. om eldre forhold, i bunden form eintal: grensa mellom kommunistlanda i Aust-Europa og landa i Vest-Europa
  3. brått minnetap
    Døme
    • få jernteppe under eksamen
Artikkelside

jacquardmaskin

substantiv hankjønn eller hokjønn

Uttale

sjakaˊrd-; jakaˊrd-

Opphav

etter namnet til oppfinnaren, den franske mekanikaren J. M. Jaquard, 1752–1834

Tyding og bruk

maskin til å styre veving av innfløkte mønster i stoff og teppe
Artikkelside

kalle inn på teppet

Tyding og bruk

be underordna kome og forklare seg;
Sjå: teppe
Artikkelside

golvteppe

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(stivt, tjukt) teppe til å ha på golvet
Artikkelside

heildekkjande, heildekkande

adjektiv

Tyding og bruk

som dekkjer ei overflate heilt
Døme
  • heildekkjande teppe;
  • heildekkjande hovudplagg
Artikkelside
Side 3 av 7