Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 109 oppslagsord

nullpunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. fast utgangspunkt på ein målestokk eller på ein skala
    Døme
    • termometeret stod nær nullpunktet
  2. i overført tyding: lågaste nivå for prosess, utvikling eller liknande
    Døme
    • humøret var på nullpunktet

Faste uttrykk

  • absolutt nullpunkt
    lågaste temperatur som er mogleg, -273,15 °C
Artikkelside

nattefrost

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

temperatur under 0 °C om natta i normalt frostfri periode
Døme
  • det er fare for nattefrost
Artikkelside

nedkjølt

adjektiv

Tyding og bruk

med nedsett temperatur
Døme
  • den skadde var sterkt nedkjølt etter fleire timar i snøen
Artikkelside

mettingstrykk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

største trykk som vassdamp kan ha ved ein viss temperatur utan å kondensere
Artikkelside

middeltemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gjennomsnittleg temperatur
Døme
  • middeltemperaturen i januar var –8,7 °C
Artikkelside

maksimumstemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

høgaste registrerte temperatur i eit visst tidsrom;
Artikkelside

eld

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt eldr

Tyding og bruk

  1. flamme (1, 1) frå noko som brenn ved høg temperatur;
    Døme
    • setje eld på huset;
    • sprute eld
  2. haug av ved, kvister og anna som skal brennast eller brenn;
    Døme
    • gjere opp eld;
    • sitje rundt elden
  3. avfyring av skytevåpen;
    skyting
    Døme
    • opne eld
  4. sterk glans, glød
    Døme
    • ha eld i auga
      • som etterledd i ord som
      • moreld
  5. Døme
    • kjærleikens eld

Faste uttrykk

  • bli herre over elden
    få kontroll over brann
    • brannmannskapa er no herre over elden
  • frå oska til elden
    frå vondt til verre
    • det var som å gå frå oska til elden
  • gå gjennom eld og vatn
    gjere alt for å hjelpe
    • dei er klare til å gå gjennom eld og vatn
  • i elden
    • i kamp;
      midt i striden
      • soldatane måtte i elden
    • (stå for tur til å) vere med i hard prøve eller konkurranse
      • bandet skal snart i elden
  • ingen røyk utan eld
    det ligg alltid noko under, til dømes at det er ei viss sanning i eit laust rykte
  • kome under dobbel eld
    • bli skoten på eller overfallen frå to kantar
    • i overført tyding: bli angripen eller få kritikk frå to kantar
  • leike med elden
    å oppføre seg slik at det kan bli farleg eller få uheldige konsekvensar
    • dei visste at dei leikte med elden
  • opne eld
    begynne å skyte
  • puste til elden
    prøve å få strid eller usemje til å blusse opp
    • dei let medarbeidarane puste til elden i konflikten
  • som eld i tørt gras
    svært fort
    • rykta spreidde seg som eld i tørt gras
  • som eld og vatn
    heilt ulike
    • dei er som eld og vatn
Artikkelside

ekstremvarme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

temperatur (1) langt over det som er normalt
Døme
  • klimaendringar bidrog til ekstremvarme
Artikkelside

gass

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk khaos med tydinga ‘luft’, laga av den belgiske fysikaren og kjemikaren J.B. van Helmont, 1580–1644; i tydinga ‘drivstoff’ av engelsk gas, kortform av gasoline ‘bensin’; jamfør kaos

Tyding og bruk

  1. stoff i luftformig aggregattilstand (ved vanleg trykk og temperatur)
    Døme
    • gassar, væsker og faste stoff
  2. brennbart luftformig stoff som mellom anna blir brukt til å skaffe lys og varme
    Døme
    • det stig ein gass opp av jorda;
    • utvinne olje og gass;
    • kondensere til flytande gass
  3. kjemisk våpen
    Døme
    • bruke gass mot demonstrantane
  4. drivstoff i forbrenningsmotor
    Døme
    • gje full gass
  5. Døme
    • trø inn gassen
Artikkelside

minimumstemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

lågaste registrerte temperatur i eit visst tidsrom;
Døme
  • minimumstemperaturen i natt var 2,7 °C
Artikkelside
Side 3 av 11