Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

satellitt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘følgjesvein, livvakt’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • månen er ein satellitt til jorda
  2. kunstig himmellekam
    Døme
    • Sputnik 1 var den første satellitten

formørking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å formørkje;
    Døme
    • ei formørking av himmelen
  2. det at ein himmellekam kjem inn i skuggen til ein annan
    Døme
    • fargen varierer frå formørking til formørking

eklipse

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk ekleipsis ‘bortkoming’; jamfør ekliptikk

Tyding og bruk

fenomen der ein himmellekam skuggar for ein annan;
Døme
  • ein total eklipse

deklinasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør deklinere

Tyding og bruk

  1. bøying eller bøyingsklasse av substantiv, adjektiv, determinativ og pronomen;
    Døme
    • pugge deklinasjonar;
    • deklinasjon av pronomen
  2. i astronomi: vinkelavstand mellom himmelekvator og ein himmellekam, målt i grader
    Døme
    • sommarsolkverv er tidspunktet der sola når den største nordlege deklinasjonen
  3. vinkel mellom den sanne nordretninga og den retninga magnetnåla til eit kompass peikar;
    Døme
    • i Tromsø er den magnetiske deklinasjonen seks grader

atmosfære

substantiv hankjønn

Uttale

atmosfæˋre

Opphav

av gresk atmos ‘damp, røyk’ og sphaira; jamfør sfære

Tyding og bruk

  1. lag av luft eller gass kring ein himmellekam, særleg kring jorda
    Døme
    • meteoren brann opp i atmosfæren
  2. i overført tyding: stemning (2, dåm;
    luft i eit avgrensa område
    Døme
    • forhandlingane gjekk føre seg i ein god atmosfære;
    • atmosfæren i rommet var tung og røykfylt
  3. eining for trykk (som svarer til normaltrykket for lufta ved havflata)

asteroide

substantiv hankjønn

Uttale

asteroiˋde

Opphav

frå gresk ‘stjerneforma’, av aster ‘stjerne’

Tyding og bruk

liten, fast himmellekam i solsystemet vårt med bane rundt sola, hovudsakleg mellom Mars og Jupiter;

asimutspegel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

peileapparat til å setje på kompassloket når ein vil peile inn ein himmellekam

asimut

substantiv hankjønn

Uttale

aˊsimut

Opphav

gjennom fransk; frå arabisk , av as-sumut ‘vegane, stigane’

Tyding og bruk

vinkel mellom meridianen og vertikalsirkelen for ein himmellekam