Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

fornedre

fornedra

verb

Opphav

frå lågtysk ‘gjere lågare’; etterleddet samanheng med ned

Tyding og bruk

gjere ringare;
setje ned i vyrdnad;
Døme
  • fornedre seg til å gjere noko;
  • fornedre seg sjølv;
  • bli truga og fornedra
  • brukt som adjektiv
    • fornedrande utsegn;
    • ei utruleg fornedrande oppleving
Artikkelside

vonlaus

adjektiv

Tyding og bruk

  1. utan von, som det ikkje finst von for;
    Døme
    • ho var trøytt og vonlaus;
    • ei vonlaus framtid
  2. Døme
    • ho reiste så vonlaust langt ifrå han
Artikkelside

vedunderleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er (liksom) eit vedunder, reint makelaus, mest utruleg
Døme
  • eit vedunderleg syn;
  • sjå inn i ei vedunderleg verd;
  • på vedunderleg vis;
  • landet er vedunderleg vakkert
Artikkelside

ved 2

preposisjon

Opphav

norrønt við(r)

Tyding og bruk

  1. særleg om stad: attmed, i nærleiken av, hos, med (2, 1), på
    Døme
    • ute ved kysten;
    • inne ved veggen;
    • slaget ved Kringen;
    • sitje ved sida av kvarandre;
    • setje seg ved bordet;
    • sitje ved bordet;
    • vere til stades ved el. på ei tilstelling;
    • vere tilsett ved el. på ein fabrikk;
    • studere ved universitetet
    • i ymse faste uttrykk:
      • vere nær ved å falle – halde på å falle;
      • vere ved sine fulle fem;
      • feste seg ved noko
  2. (i samkvem) med
    Døme
    • dei var gode ved han;
    • tale ved nokon
    • i samband med
      • det er ikkje noko å gjere ved det
    • knytt til
      • ha noko framandt ved (el. over) seg
  3. om tid: samstundes med
    Døme
    • ved (el. i) totida;
    • ved avreisa;
    • ved fleire høve
  4. om årsak: på grunn av
    Døme
    • hattane vart ombytte ved eit mistak;
    • bli redda ved eit utruleg hell;
    • glede seg ved (el. over) noko
  5. om middel, måte: gjennom, av (2, med (2, 5)
    Døme
    • klare seg ved eiga hjelp;
    • ved hjelp av eigne krefter;
    • få pengane ved å vende seg til banken;
    • idrettslaget møtte ved formannen;
    • artikkelsamlinga er utgjeven ved NN
  6. (trykksterkt) adverb, mest i faste uttrykk:
    Døme
    • leggje ved svarporto;
    • bli ille ved – sjå ille (1, 2);
    • stå ved det ein har sagt – vedkjenne seg

Faste uttrykk

  • røre ved
    ta bort i noko;
    i overført tyding: nemne noko (omstridd)
  • sitje ved rattet
    køyre (bilen), styre ferda el verksemda
  • snakkast, talast ved
    ta seg ein prat
  • ved det gamle
    som vanleg
  • vere ved
    vedgå noko
Artikkelside

utenkjeleg, utenkeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ein ikkje kan tenkje seg;
Døme
  • halde noko for utenkjeleg;
  • det er (ikkje) utenkjeleg at dei kjem
Artikkelside

usannsynleg

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje sannsynleg;
Døme
  • ein usannsynleg teori;
  • det er ikkje usannsynleg at det er slik
Artikkelside

urimeleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • urimeleg forklaring, påstand;
    • det høyrest (ikkje) urimeleg ut
  2. Døme
    • vere vrang og urimeleg
  3. med for stort krav;
    Døme
    • eg skal ikkje vere urimeleg, du skal få klokka for 100 kr;
    • urimeleg (høg) pris, husleige;
    • urimelege krav;
    • urimeleg dyrt
  4. som adverb: ovleg, umåteleg
    Døme
    • urimeleg stor, sterk, pen, glad, lenge, mykje
Artikkelside

underverk

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter lågtysk, tysk; av verk (2

Tyding og bruk

  1. utruleg gjerning
    Døme
    • gjere underverk – òg: verke reint utruleg;
    • medisinen, turen gjorde underverk
  2. Døme
    • eit teknisk underverk;
    • dei sju underverka – om sju mektige byggverk i hellenistisk tid
Artikkelside

ufatteleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje kan fatte eller forstå;
    Døme
    • det er ufatteleg at det går an
  2. Døme
    • ei ufatteleg lykke
    • som adverb:
      • ufatteleg stor, rik
Artikkelside

trylleslag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

slag med tryllestav, særleg i uttrykk
Døme
  • som ved eit trylleslag – utruleg fort, brått
Artikkelside
Side 2 av 3