Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 129 oppslagsord

dagleg

adjektiv

Opphav

norrønt dagligr

Tyding og bruk

som hender eller høyrer til (mest) kvar dag
Døme
- vere dagleg gjest
- brukt som adverb:
  hende dagleg;
  det går båt tre gonger dagleg
kvardagsleg, vanleg
Døme
- dagleg kost;
- stå for den daglege drifta;
- i det daglege liv

Faste uttrykk

dagleg leiar
yrkestittel for person som står ansvarleg for drift og leiing av ei verksemd
til dagleg
vanlegvis

Artikkelside

bru

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt brú

Tyding og bruk

byggverk som lagar veg over ei hindring, særleg over elvar eller sund
Døme
- brua over elva
- - gangbru
  - hengjebru
  - viltbru
  - vippebru
kommandobru
Døme
- kapteinen står på brua
kunstig tann som er festa i eigne tenner
Døme
- setje inn ei bru i underkjeven
stilling med ryggsida ned og kroppen i boge slik at berre hender og fotsolar kjem ned på underlaget
Døme
- gå opp i bru;
- stå i bru

Faste uttrykk

brenne alle bruer
bryte alt samband;
ikkje kunne vende om
byggje bru
få i stand tilnærming mellom to partar med heilt ulike standpunkt
byggje bru mellom generasjonane

Artikkelside

opprekt

adjektiv

Tyding og bruk

som er rekt i vêret

Døme

elevane sat med opprekte hender;
læraren såg berre éi opprekt hand

Artikkelside

ransbølgje, ransbylgje, ransbølge

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det at det hender mange ran i eit område i ein viss periode;

jamfør bølgje (, 2)

Artikkelside

privatkapitalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kapitalisme der produksjonsmidla er på private hender;

til skilnad frå statskapitalisme

Artikkelside

pro-

prefiks

Opphav

frå latin og gresk; jamfør pro (

Tyding og bruk

prefiks (1) i ord som uttrykkjer ei (abstrakt) rørsle framover;
til dømes i produsere, projisere og propell
prefiks (1) i ord for at noko hender før noko anna;
til dømes i proaktiv og prognose
prefiks (1) i ord som uttrykkjer at noko kjem i staden for noko anna;
til dømes i prokonsul, pronomen og protese
prefiks (1) i ord som uttrykkjer at nokon er venleg stemd mot eller på parti med nokon eller noko;
til dømes i proamerikansk og prorussisk

Artikkelside

profeti

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

forkynning av ei guddomleg openberring
spådom

Faste uttrykk

sjølvoppfyllande profeti
det at forventingar til at noko særskilt skal hende, medverkar til at det faktisk hender

Artikkelside

sjølvoppfyllande profeti

Tyding og bruk

det at forventingar til at noko særskilt skal hende, medverkar til at det faktisk hender;

Sjå: profeti

Artikkelside

plutseleg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som hender brått og uventa

Døme

eit plutseleg innfall

brukt som adverb:
- plutseleg reiste ho seg

Artikkelside

all

determinativ kvantor

Opphav

norrønt allr

Tyding og bruk

heil, utan unntak;
i fullt omfang
Døme
- bruke all fritida til idrett;
- få alt høyet i hus;
- få med alle foreldra;
- det er tydeleg for all verda;
- ete opp all maten;
- i all framtid;
- all slags folk;
- han forstod ikkje alt dei sa;
- ho har vore konservativ i all si tid
i (altfor) stor mengd
Døme
- vere lei av alt bråket;
- kvifor alt dette oppstyret?
- lat oss sleppe all denne sytinga
størst mogleg, største
Døme
- med all mogleg velvilje;
- i all hast;
- det er all grunn til å nekte
kva som helst;
kvar einaste form for
Døme
- all mat er ikkje like god;
- alle ting – allting;
- all von er ute;
- det går over all forstand;
- over all forventing
kvar einaste;
kvar og ein
Døme
- ein gong for alle;
- ikkje alle dagar er like;
- alle mann på dekk!
- slik har det vore gjort i alle år;
- det er eit godt tilbod på alle måtar;
- sjå ei sak frå alle sider
- brukt som substantiv
  alle må registrere seg;
  alle var der
slutt (2, forbi
Døme
- dagen er all
brukt som substantiv i nøytrum eintal: allting (2;
det heile;
det einaste
Døme
- alt er ikkje sagt i denne saka;
- alt var betre før;
- ikkje for alt i verda!
- alt vel!
- alt i orden;
- alt eller ingenting;
- det raraste av alt;
- vere med på alt som er gøy;
- fotballen er alt for henne;
- det var alt for i dag;
- alt som var igjen
- kollektivt om folk
  alt som kan krype og gå
brukt framfor relativsetning: så mykje som
Døme
- vi sprang alt det vi orka;
- dei gjorde alt dei kunne

Faste uttrykk

all igjennom
heilt ut;
heilt igjennom
bli kald all igjennom
all PR er god PR
all (offentleg) merksemd er bra
all sin dag
all si tid;
heile livet
han var stokk konservativ all sin dag
all ting
det heile;
alt mogleg; jamfør allting (2
han styrer med all ting her;
all ting vart slik som dei ønskte seg;
da kan all ting skje
alle saman
mest om personar: alle (av eit visst tal);
dei som er rekna med
dei kom, alle saman;
kjære alle saman!
alle slag
så mange eller fleire sortar enn ventande;
all slags
alle slag varer å sjå på
alt anna enn
slett ikkje
oppgåvene var alt anna enn lette
alt i alt
i det store og heile;
til saman
alt i alt kan vi vere godt nøgde;
alt i alt var det ein fortent siger
alt mellom himmel og jord
alt mogleg
alt saman
det heile;
det som skal reknast med
du får alt saman for 100 kroner
alt som kan krype og gå
alle menneske ein kan tenkje seg (i eit bestemt område, ved ei bestemt hending)
feie all tvil til side
overtyde alle
framfor alt
meir enn noko anna;
først og fremst
i all æve
for alltid
i alle måtar
på alle vis
ein staut kar i alle måtar
i alt
til saman;
totalt
utgiftene kom på 10 000 kroner i alt
når alt kjem til alt
etter at alt er sagt og gjort
over alle haugar
langt borte;
langt av stad
på alle fire
på kne og hender
krype på alle fire
til all lykke
som vel var;
heldigvis
til all lykke vart ingen skadde
til alt hell
heldigvis
til alt hell kom dei uskadde frå ulykka
éin for alle og alle for éin
slik at kvar enkelt har fullt ansvar
éin gong for alle
slik at ein ikkje treng ta det opp att meir
seie det éin gong for alle;
betale éin gong for alle

Artikkelside

Side 2 av 13

Resultat per side: