Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 43 oppslagsord

frivillig, friviljug

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som blir gjord av eigen fri vilje;
    ikkje obligatorisk;
    Døme
    • frivillig påmelding;
    • gjere noko frivillig;
    • frivillige fag;
    • det er ei frivillig sak;
    • vere frivillig trygda
  2. som gjer noko frivillig (1)
    Døme
    • frivillig mannskap;
    • gjere ein innsats gjennom frivillig arbeid;
    • frivillig organisasjon
    • brukt som substantiv
      • 10 000 frivillige er med i krigen
Artikkelside

basis

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘grunnvoll’, opphavleg ‘steg’

Tyding og bruk

  1. fundament, underlag (for eit byggverk);
    fot (1, 5) på ei søyle
  2. grunnlag, føresetnad for noko
    Døme
    • drøfte spørsmålet på brei basis;
    • arbeide på frivillig basis
  3. i matematikk: grunnflate i sylinder, kjegle og liknande;
    grunntal i eit tal- eller logaritmesystem
  4. i landmåling: avstandsmålt linje som dannar grunnlag for målestokken i triangulering
  5. grunndel av noko
    Døme
    • måling med olje som basis
Artikkelside

isolat

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. isoleringsrom på sjukehus, fengsel eller liknande
  2. stad som ein frivillig har drege seg attende til for å vere aleine
Artikkelside

overskotsfenomen, overskottsfenomen

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

noko ein gjer fordi ein har ekstra ressursar eller tid
Døme
  • frivillig arbeid er eit overskotsfenomen
Artikkelside

lotte

substantiv hokjønn

Opphav

frå finlandssvensk, etter marketenterska Lotta Svärd i ‘Fänrik Ståls sägner’ av J.L. Runeberg

Tyding og bruk

medlem av ein frivillig militær kvinneorganisasjon
Artikkelside

offer

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt offr; av ofre

Tyding og bruk

  1. gåve til ein guddom
    Døme
    • bere fram eit offer for Herren
  2. frivillig pengegåve frå kyrkjefolket til eit visst føremål;
    jamfør kollekt (1)
    Døme
    • offeret denne søndagen går til ungdomsarbeidet
  3. sjølvgløymande handling
    Døme
    • fedrelandet krev dette offeret av oss;
    • det var ikkje noko stort offer å slutte å røykje
  4. person som må bøte eller lide, ofte for handlingane til andre;
    Døme
    • han vart offer for eit mord;
    • ho var offer for intrigar på jobben;
    • læraren såg seg ut eit offer til leksehøyringa
Artikkelside

mekling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å mekle (1), til dømes i arbeidstvistar
    Døme
    • tvungen mekling;
    • frivillig mekling;
    • dei kravde meklinga avbroten
  2. det å formidle kjøp og sal av verdipapir, eigedom eller liknande;
    jamfør mekle (2)
    Døme
    • mekling av verdipapir
Artikkelside

frivilligregister, friviljugregister

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

register over foreiningar og organisasjonar som driv frivillig arbeid
Artikkelside

liggje i sakas natur

Tyding og bruk

vere gjeve av naturlege tilhøve;
Sjå: natur
Døme
  • det ligg i sakas natur at frivillig arbeid ikkje er noko vi kan påleggje folk
Artikkelside

natur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin natura ‘fødsel’; jamfør norrønt náttúra

Tyding og bruk

  1. landskap som ikkje er skapt av menneske, som har eit plante- og dyreliv, og som kan skildrast ut frå topografi, klima og liknande;
    til skilnad frå byar, parkar, gardar og liknande
    Døme
    • rein og urørt natur;
    • kome seg ut i naturen;
    • vern om naturen;
    • oppleve den storslåtte naturen
  2. den sanselege eller materielle verda som heilskap, den ytre røynda;
    til skilnad frå den åndelege eller indre verda
    Døme
    • lovene i naturen
  3. noko opphavleg, uutvikla, lite påverka av menneska; motsett kultur
    Døme
    • attende til naturen;
    • kamp mellom natur og kultur
  4. medfødd eller opphavleg knippe eigenskapar ved ei gruppe, ein person, ein ting eller eit fenomen;
    vesen, eigenart, grunnhått, drift (3);
    Døme
    • høna er frå naturen si side aktiv
  5. karakteristisk måte å te seg på hos eit levande vesen, typisk med individuelle skilnader i ei gruppe;
    legning, sinnelag, temperament, gemytt, lynne
    Døme
    • av natur er eg rastlaus

Faste uttrykk

  • liggje i sakas natur
    vere gjeve av naturlege tilhøve
    • det ligg i sakas natur at frivillig arbeid ikkje er noko vi kan påleggje folk
  • tre av på naturens vegner
    trekkje seg vekk for å gå på do
Artikkelside
Side 1 av 5