Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 65 oppslagsord

teori

substantiv hankjønn

Opphav

mellomalderlatin theoria av; gresk ‘det å sjå på, granske’

Tyding og bruk

  1. meining, hypotese framsett for å forklare (dei allmenne, djupare årsakene til) eit visst tilhøve
    Døme
    • relativitetsteorien;
    • teorien om klimaendringar;
    • eg har no min eigen teori om korleis det har gått føre seg
  2. (framstilling av) grunnsetningar, lover eller det som er regelbunde innanfor eit tankesystem, ein vitskap eller kunst;
    motsett praksis
    Døme
    • mekanisk teori;
    • sosialistisk teori
Artikkelside

relativitetsteori

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Albert Einsteins teori som hevdar at tid, rom og masse er relative storleikar som avheng av observatøren
Artikkelside

reduksjonisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

teori eller metode som går ut på å forklare ein heilskap utfrå eigenskapane til kvar einskild del;
til skilnad frå holisme
Artikkelside

psykoanalytisk

adjektiv

Tyding og bruk

som heng saman med eller byggjer på psykoanalyse
Døme
  • psykoanalytisk behandling;
  • psykoanalytisk teori
Artikkelside

produksjonstilhøve

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. tilhøve som er relevante for produksjonen i ei bedrift eller eit samfunn;
  2. i marxistisk teori: tilhøve mellom personar eller klasser i eit samfunn med omsyn til eigedomsrett og produksjonsmiddel;
Artikkelside

produksjonsforhold

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. forhold som er relevante for produksjonen i ei bedrift eller eit samfunn;
  2. i marxistisk teori: forhold mellom personar eller klasser i eit samfunn med omsyn til eigedomsrett og produksjonsmiddel;
Artikkelside

prognose

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk prognosis ‘førehandskjennskap’

Tyding og bruk

teori om venta utvikling, bygd på røynsler frå tidlegare tilfelle eller statistiske utrekningar;
Døme
  • leggje fram prognosane for havnivået i framtida;
  • ein sjukdom med dårleg prognose
Artikkelside

produktivkrefter

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i marxistisk teori: samnemning for produksjonsmiddel og menneskeleg arbeidskraft
Artikkelside

plutonisme

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til guden for underverda i gresk mytologi, Pluton

Tyding og bruk

i geologi: teori som går ut på at djupbergartane er storkna (og krystallisert) magma
Artikkelside

dosere 1

dosera

verb

Opphav

av latin docere ‘undervise’

Tyding og bruk

  1. førelese (over), undervise (i);
    Døme
    • dosere ein ny teori
  2. hevde på ein sjølvsikker og overlegen måte, preike
    Døme
    • like å dosere
    • brukt som adjektiv
      • snakke i ein doserande tone
Artikkelside
Side 1 av 7