Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
235 treff

Bokmålsordboka 97 oppslagsord

særkullsbarn

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

barn som har samme mor og far
Artikkelside

bonusmor

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

kvinne som ikke er biologisk mor til et barn, men lever sammen med barnets biologiske mor eller far
Artikkelside

bonusfar

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

mann som ikke er biologisk far til et barn, men lever sammen med barnets biologiske mor eller far
Artikkelside

barnemor

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

mor til mindreårig(e) barn
Artikkelside

ødipuskompleks

substantiv intetkjønn

Opphav

etter den greske sagnkongen Ødipus, som drepte sin far og giftet seg med sin mor uten å vite at han var sønnen deres

Betydning og bruk

etter psykoanalytisk teori fellesbetegnelse på de neurotiske fortrengninger som kan oppstå hos gutter og menn etter den utviklingsfasen da den lille gutten er seksuelt bundet til moren og sjalu og hatefull overfor faren
Artikkelside

vordende

adjektiv

Betydning og bruk

Eksempel
  • en vordende mor;
  • hennes vordende svigerdatter
Artikkelside

tippoldemor

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

oldemors eller oldefars mor
Artikkelside

syttiår

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. i bestemt form flertall: alder fra og med 70 til og med 79 i en persons liv
    Eksempel
    • en kvinne i syttiårene;
    • mor og far er begge i 70-årene
  2. i bestemt form flertall: årene fra og med 70 til og med 79 i et århundre
    Eksempel
    • for ung til å ha opplevd syttiårene;
    • alle som er født tidlig i 70-årene
Artikkelside

svigermor

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

ektefelles mor
Artikkelside

skjørt

substantiv intetkjønn

Opphav

lavtysk schorte; samme opprinnelse som skjorte

Betydning og bruk

  1. kvinneplagg som henger løst fra livet og nedover, stakk
    Eksempel
    • holde i skjørtene til mor;
    • underskjørt, draktskjørt
  2. Eksempel
    • han blir blank i øynene bare han ser et skjørt
  3. i teknisk språk: nedhengende konstruksjon som minner om skjørt (1);
    konstruksjon som monteres som beskyttelse utenpå noe
    Eksempel
    • et skjørt rundt boreskaftet skal fange opp eventuelle gassutstrømninger – på oljeboringsplattform
Artikkelside

Nynorskordboka 138 oppslagsord

setje noko/nokon høgt

Tyding og bruk

setje pris på noko eller nokon;
verdsetje;
Sjå: høg
Døme
  • dette er verdiar som han set svært høgt;
  • ho sette mor og far høgt
Artikkelside

få greie på

Tyding og bruk

få kjennskap til;
få nyss om;
Sjå: greie
Døme
  • når mor får greie på dette, skal det bli huskestove!
Artikkelside

ha noko etter nokon

Tyding og bruk

arve, overta;
Sjå: ha
Døme
  • det gode humøret har eg etter mor mi
Artikkelside

høg 1

adjektiv

Opphav

norrønt hár, av mellomnorsk høg; påverknad frå austnordisk

Tyding og bruk

  1. som strekkjer seg langt oppover (i vertikal retning);
    som har stor høgd (1)
    Døme
    • eit høgt hus;
    • høge bølgjer;
    • ho er ca. 1,70 m høg;
    • han er høgare enn broren;
    • verdas høgaste fjell
    • brukt som adverb
      • hoppe høgt i vêret
  2. som er langt oppe, i stor vertikal avstand oppover (sett eller rekna frå eit visst nivå)
    Døme
    • eit høgt punkt
    • brukt som adverb
      • sveve høgt til vêrs;
      • sola står høgt på himmelen;
      • kor høgt ligg vatnet?
      • høgt oppe på veggen;
      • stå høgt på prioriteringslista
  3. som ligg langt oppe på ein tenkt eller eksisterande skala;
    som kan teljast eller nemnast med stort tal
    Døme
    • høge prisar;
    • nå ein høg alder;
    • ha høg feber;
    • stille høge krav;
    • ha høg kvalitet;
    • selje til høgaste pris;
    • eit høgt tal
    • brukt som adverb
      • ein høgt utvikla teknikk;
      • stå høgt hos nokon;
      • elske nokon høgt
  4. om lyd: som ligg langt oppe på toneskalaen;
    Døme
    • ein høg tone
  5. om lyd: sterk, kraftig
    Døme
    • høg musikk;
    • lese med høg røyst
    • brukt som adverb
      • lese høgt;
      • tal høgare!
  6. med rang eller posisjon over andre
    Døme
    • vere høg på det;
    • ha høg rang;
    • få eit høgt verv i ein organisasjon;
    • ha høgare interesser
  7. rusa av narkotisk stoff, særleg hallusinogen
    Døme
    • vere høg på hasj

Faste uttrykk

  • gå nokon/noko ein høg gang
    kunne måle seg med eller overgå noko eller nokon
    • dei gjekk sine forgjengarar ein høg gang;
    • skipet gjekk verdas flottaste cruiseskip ein høg gang
  • ha høge skuldrer
    vere overspent og stressa
  • ha høge tankar om noko/nokon
    tru godt om og ha store forventingar til noko eller nokon
  • høg og låg
    folk frå forskjellige sosiale lag
    • eit samfunn med kort avstand mellom høg og låg
  • høg og mørk
    • høgvaksen og mørkhåra
      • ein høg og mørk kjekkas
    • sjølvsikker og pågåande
      • det er lett å vere høg og mørk når ein sit i opposisjon
  • høg på pæra
    overlegen, sjølvsikker
  • høgare makter
    guddomlege, overjordiske makter
  • høgare utdanning
    utdanning utover vidaregåande skule
  • høgt og lågt
    overalt
    • ho leita høgt og lågt etter boka
  • høgt oppe og langt nede
    med skiftande sinnsstemning
  • høgt på strå
    med høg sosial stilling
  • høgt spel
    spel med stor innsats;
    dristig spel
  • høgt under taket
    • med stor avstand frå golv til tak
      • det er høgt under taket i matsalen
    • prega av toleranse
      • i dette miljøet er det høgt under taket
  • i høg grad
    på alle måtar
    • gjendikting er dikting i høg grad
  • ikkje vere høg i hatten
    kjenne seg underlegen, vere redd
  • på høg tid
    på tide;
    i siste liten
  • setje noko/nokon høgt
    setje pris på noko eller nokon;
    verdsetje
    • dette er verdiar som han set svært høgt;
    • ho sette mor og far høgt
  • setje seg på sin høge hest
    te seg på ein overlegen, hoven måte
Artikkelside

heilbror

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bror som har same mor og far som ein sjølv;
til skilnad frå halvbror
Artikkelside

heilsyster, heilsøster

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

syster som har same mor og far som ein sjølv;
til skilnad frå halvsyster
Artikkelside

heilsysken, heilsøsken

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sysken som har same mor og far;
til skilnad frå halvsysken
Artikkelside

grandtante

substantiv hokjønn

Opphav

frå fransk; av grand (2

Tyding og bruk

tante til far eller mor;
Artikkelside

grandonkel

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av grand (2

Tyding og bruk

onkel til far eller mor;
Artikkelside

huskestove, huskestue

substantiv hokjønn

Opphav

av huske (2

Tyding og bruk

Døme
  • når mor får greie på dette, skal det bli huskestove!
Artikkelside
Side 8 av 14