Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
893 treff

Bokmålsordboka 451 oppslagsord

opptakt

substantiv hankjønn

Opphav

fra tysk

Betydning og bruk

  1. i musikk: ufullstendig takt som innleder et musikkstykke
  2. i metrikk: trykklett stavelse foran den første takten i en verselinje
  3. begynnelse, innledning
    Eksempel
    • møtet mellom dem ble opptakten til et langvarig samarbeid
Artikkelside

oktav

substantiv hankjønn

Opphav

fra latin ‘den åttende’

Betydning og bruk

  1. i musikk: åttende tone i en diatonisk skala
  2. i musikk: intervall på åtte trinn
  4. parade (3) i fekting
Artikkelside

offertorium

substantiv intetkjønn

Opphav

fra latin; jamfør ofre

Betydning og bruk

(bønn og musikk til) frambæring av brød og vin til nattverden
Artikkelside

pizzicato 2

adverb

Uttale

pitsikaˊto

Opphav

av italiensk pizzicare ‘knipse’

Betydning og bruk

i musikk: spilt ved å kneppe på strengene på et strykeinstrument i stedet for å bruke buen
Artikkelside

stille 2

adjektiv

Opphav

trolig fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. som er i ro
    Eksempel
    • stille vann har dypest grunn – en som sier lite, kan ofte være tenksom og skarpsindig;
    • nå står det helt stille for meg – jeg greier ikke å tenke klart;
    • fjorden lå blikk stille;
    • sitte stiv og stille
  2. uten bråk (2, uro
    Eksempel
    • tie stille – slutte å snakke;
    • han er så stille og beskjeden;
    • et stille og fredelig sted;
    • det var helt stille i huset;
    • snøen falt tett og stille;
    • gå stille i dørene – se dør;
    • gå stille i trappa;
    • leve stille og rolig;
    • politiet har hatt en stille helg

Faste uttrykk

  • den stille uke
    uka fra palmesøndag til påskeaften (da musikk og andre gledestegn var borte fra gudstjenesten i eldre tid)
  • i det stille
    i all hemmelighet
  • stille interessent
    sleeping partner
  • stille mobilisering
    mobilisering uten offentlig kunngjøring
Artikkelside

oppflaske

verb

Betydning og bruk

vokse opp på eller med;
Eksempel
  • barn som oppflaskes med daglig barne-tv;
  • døtrene er oppflasket med musikk og dans
Artikkelside

nybølge

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

fra engelsk ‘new wave’

Betydning og bruk

retning innen musikk på 1970-tallet som var et opprør mot den kommersielle rockemusikken;
Artikkelside

nyveiv

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk ‘new wave’

Betydning og bruk

retning innen musikk på 1970-tallet som var et opprør mot den kommersielle rockemusikken;
Eksempel
  • musikken var en blanding av punk og nyveiv
Artikkelside

new age

substantiv ubøyelig

Opphav

fra engelsk

Betydning og bruk

  1. betegnelse for ulike bevegelser basert på et holistisk livssyn, med vekt på mystikk og intuisjon, ofte i motsetning til den etablerte naturvitenskapen
  2. (instrumentell) musikksjanger, ofte med en meditativ (2) stil og stor bruk av eletroniske instrumenter;
    Eksempel
    • han spiller en blanding av new age og progrock
Artikkelside

passasje

substantiv hankjønn

Opphav

fra fransk; jamfør passere

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • hindre fri passasje
  2. sted eller åpent rom for gjennomfart
    Eksempel
    • gå gjennom en trang passasje
  3. avsnitt eller mindre del av tekststykke
    Eksempel
    • en ofte sitert passasje
  4. i musikk: kort avsnitt av en komposisjon
    Eksempel
    • vanskelige passasjer ble briljant framført
  5. i astronomi: en stjernes passering over meridianen;
    et himmellegemes passering over et annet, særlig over solskiven
Artikkelside

Nynorskordboka 442 oppslagsord

høgd, høgde 1

substantiv hokjønn

Opphav

av høg (1

Tyding og bruk

  1. utstrekning oppover;
    til skilnad frå breidd (1, 1) og lengd (1)
    Døme
    • høgd: 1,80 m;
    • vekse i høgda
  2. nivå i høve til eit lågare nivå
    Døme
    • flyet taper høgd
  3. stad eller nivå høgt oppe;
    høgare luftlag
    Døme
    • sveve i høgda
  4. terrengformasjon som ris opp over omgjevnaden;
  5. høgareliggjande strøk eller lende
    Døme
    • feire påske i høgda
  6. i idrett: høgdehopp sjå høgde (2
    Døme
    • hoppe høgd;
    • han var best i høgd
  7. horisontal avdeling av noko;
    Døme
    • bu i andre høgda;
    • hus på tre høgder
  8. i musikk: øvste, høgaste tonane i skalaen eller i ei røyst;
    jamfør tonehøgd
  9. grad av storleik, utvikling eller liknande
    Døme
    • prisane når nye høgder;
    • vere på høgda av karrieren;
    • han har ikkje vore heilt på høgda i det siste

Faste uttrykk

  • høgd over havet
    fastsett mål på kor høgt noko ligg over havflata;
    forkorta hoh.
    • 1000 meters høgd over havet
  • i høgda
    • oppetter
      • byggje i høgda;
      • klatre i høgda
    • i høgareliggjande strok
      • det ligg snø i høgda
    • ikkje meir enn;
      maksimalt, høgst
      • dette har i høgda akademisk interesse;
      • det tek i høgda to timar
  • på høgd med situasjonen
    i stand til å ha kontroll
    • ho kjende seg på høgd med situasjonen;
    • han er ikkje på høgd med situasjonen
  • på høgd med
    • like god;
      jamgod
      • han var på høgd med dei beste
    • på omtrent same breiddegrad som
  • ta høgd for
    ta med i vurderinga, i planlegginga
    • det vart teke høgd for opp mot 70 anløp i året
Artikkelside

skrive

skriva

verb

Opphav

norrønt skrifa; latin scribere

Tyding og bruk

  1. lage skrift på papir eller skjerm ved hjelp av blyant, penn, tastatur eller liknande
    Døme
    • skrive brev;
    • skrive namnet sitt;
    • skrive utydeleg;
    • skrive med blyant;
    • skrive på maskin
  2. uttrykkje at det er eit visst år, ein viss dato eller eit visst klokkeslett
    Døme
    • i dag skriv vi 3. desember
  3. komponere
    Døme
    • skrive musikk for fele

Faste uttrykk

  • leve av å skrive
    leve av å vere forfattar eller skribent
  • skrive av
    kopiere
  • skrive falsk
    forfalske namnetrekk
  • skrive fram
    i statistikk: det å rekne ut korleis ei framtidig utvikling blir, ut frå gjevne føresetnader om faktorane som kan påverke utviklinga;
    framskrive
  • skrive frå seg
    seie frå seg noko skriftleg
  • skrive historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skape historie
  • skrive inn
    føre inn
  • skrive ned
    • setje på papiret
    • setje ned verdien av noko;
      devaluere
  • skrive om
    endre og forbetre ei skriftleg framstilling;
    omskrive (1)
  • skrive opp
    • ta opp skriftleg;
      skrive ned
    • gi att tidlegare verdi;
      revaluere
    • vere viss på
      • det kan du skrive opp!
  • skrive på for
    kausjonere for nokon
  • skrive på
    • setje namnet sitt på eit dokument
    • føre noko opp som gjeldspost for nokon
  • skrive seg bak øyret
    merke seg noko
  • skrive seg frå
    kome av, stamme frå; datere seg frå
  • skrive seg inn
    la seg føre inn som medlem i eit lag eller liknande
  • skrive seg/skrive seg for
    bruke eit anna namn enn sitt eige (i underskrift)
    • ho heitte Nilsen, men skriv seg no Nes;
    • han skreiv seg for Nordbø
  • skrive til
    sende brev til nokon
  • skrive under på
    • godta med underskrifta si
    • i overført tyding: (munnleg) forsikring om noko
  • skrive ut
    • gjere vedtak om;
      avgjere, fastsetje
      • skrive ut skatt;
      • skrive ut nyval
    • trykke digitalt dokument på papir med hjelp av skrivar
    • kalle ut (soldatar);
      innrullere (1)
    • gje ei skriftleg fråsegn om at ein kan forlate sjukehuset
      • han blei skriven ut av sjukehuset
  • som skrive står
    som alle veit
Artikkelside

pizzicato 2

adverb

Uttale

pitsikaˊto

Opphav

av italiensk pizzicare ‘knipse’

Tyding og bruk

i musikk: spela ved å kneppe på strengene på eit strykeinstrument i staden for å bruke bogen
Artikkelside

fortolkar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som fortolkar ein tekst eller eit verk;
Døme
  • ho er ein streng fortolkar av lova;
  • ein fortolkar av moderne musikk
Artikkelside

nyveiv

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk ‘new wave’

Tyding og bruk

retning innan musikk på 1970-talet som var eit opprør mot den kommersielle rocken;
Døme
  • musikken var ei blanding av punk og nyveiv
Artikkelside

new wave

substantiv hankjønn

Uttale

nju veiv

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

retning innan musikk på 1970-talet som var eit opprør mot den kommersielle rocken;
Artikkelside

new age

substantiv ubøyeleg

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. nemning for ulike rørsler basert på eit holistisk livssyn, med vekt på mystikk og intuisjon, ofte i motsetnad til den etablerte naturvitskapen
  2. (instrumentell) musikksjanger, ofte med ein meditativ (2) stil og mykje bruk av elektroniske instrument;
    Døme
    • DJ-en spelar ei blanding av new age og elektronika
Artikkelside

nybølgje, nybylgje, nybølge

substantiv hokjønn

Opphav

etter engelsk ‘new wave’

Tyding og bruk

retning innan musikk på 1970-talet som var eit opprør mot den kommersielle rocken;
Artikkelside

iøyrefallande

adjektiv

Tyding og bruk

om musikk: som lett festar seg i minnet
Døme
  • ein iøyrefallande melodi
Artikkelside

parlando 2

adverb

Opphav

av italiensk parlare ‘tale’

Tyding og bruk

i musikk: med trykk som liknar vanleg tale
Artikkelside
Side 5 av 46