Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
626 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

Nynorskordboka 625 oppslagsord

pluss 2

adverb

Opphav

av latin plus ‘meir’

Tyding og bruk

  1. i addisjon: med tillegg av (i matematikk skrive +);
    Døme
    • to pluss to er fire (2 + 2 = 4);
    • 90 kroner pluss moms
  2. brukt framfor eit tal for å vise at det ligg over null
    Døme
    • pluss fire grader celsius (+4 °C);
    • +15 er eit positivt tal
  3. brukt etter skulekarakter for å vise at resultatet er litt betre enn det karakteren står for
    Døme
    • få 4+ på prøva

Faste uttrykk

  • i pluss
    med overskot (1)
    • rekneskapen gjekk i pluss
  • pluss minus
    brukt ved omtrentleg fastsetjing av talverdi;
    cirka
    • turen tek pluss minus sju timar;
    • det blir rundt 15 grader, pluss minus
Artikkelside

bresje

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk, opphavleg gammalhøgtysk; samanheng med brekke (2

Tyding og bruk

opning i forsvarsverk som ein fiende har skote, sprengt eller liknande
Døme
  • keisaren rei gjennom ein bresje i muren;
  • ein bulldosar slo ein bresje i jordvollen

Faste uttrykk

  • gå/stå i bresjen for
    kjempe for;
    verje
    • gå i bresjen for meir likestilling;
    • stå i bresjen for feiringa
  • slå ein bresje i
    i overført tyding: gå til åtak på og gjere svakare;
    (delvis) bryte ned
    • slå ein bresje i argumentasjonen
Artikkelside

brennevin

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk bernewin, opphavleg ‘brend (det vil seie destillert) vin’; jamfør brandy

Tyding og bruk

alkoholhaldig drikk med meir enn 22 volumprosent alkohol
Døme
  • søkje om løyve til å skjenkje vin og brennevin
Artikkelside

gå/stå i bresjen for

Tyding og bruk

kjempe for;
verje;
Sjå: bresje
Døme
  • gå i bresjen for meir likestilling;
  • stå i bresjen for feiringa
Artikkelside

brodd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt broddr

Tyding og bruk

  1. spiss tapp, odd, pigg
    Døme
    • brodden på ein skistav
  2. metallplate med piggar på til å feste under skoa på glatt føre
    Døme
    • gå med broddar
  3. kvass stikkereiskap hos somme dyr, særleg insekt
    Døme
    • bier og kvefs har brodd
  4. i overført tyding: noko som verkar sårande, smertefullt eller provoserande;
    skarp og kritisk bodskap
    Døme
    • eit slagord med brodd;
    • filmen har brodd mot rasisme;
    • kunst utan brodd
  5. skarp, spiss utvekst i enden av blad;
    spire (1, 1) (på korn)

Faste uttrykk

  • i brodden for
    i leiinga av;
    i spissen for
    • ho stod i brodden for rørsla;
    • dei gjekk i brodden for meir forsking;
    • han stilte seg i brodden for eit opprør
  • ta brodden av
    veikje verknaden av;
    mildne
    • ta brodden av kritikken
Artikkelside

i brodden for

Tyding og bruk

i leiinga av;
i spissen for;
Sjå: brodd
Døme
  • ho stod i brodden for rørsla;
  • dei gjekk i brodden for meir forsking;
  • han stilte seg i brodden for eit opprør
Artikkelside

anvende

anvenda

verb

Opphav

gjennom bokmål; frå tysk an ‘til’ og wenden ‘vende (til eit visst føremål)'

Tyding og bruk

Døme
  • anvende tida si godt;
  • ein teknikk han sjeldan anvende
  • brukt som adjektiv
    • anvende og praktiske verkemiddel;
    • vel anvende pengar

Faste uttrykk

Artikkelside

auke 2

auka

verb

Opphav

norrønt auka

Tyding og bruk

  1. gjere større;
    få til å vekse
    Døme
    • auke farten;
    • auke løna
  2. bli større eller meir talrik;
    Døme
    • folketalet aukar sterkt;
    • aukande utgifter

Faste uttrykk

  • auke på
    bli sterkare;
    vekse
    • vinden aukar på;
    • oppgåvene auka på
Artikkelside

trippel 3

adjektiv

Opphav

latin triplex, av tri- og av, latin plicare ‘falde saman’, eller latin triplus, av latin tri- og plus ‘meir’; jamfør tri-

Tyding og bruk

som er tre i talet;
Artikkelside

oppstramming

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å gjere noko strammare, strengare eller meir konsist;
jamfør innstramming
Døme
  • krevje ei oppstramming av disiplinen;
  • teksta kunne trenge ei oppstramming
Artikkelside
Side 2 av 63