Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
58 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

Nynorskordboka 57 oppslagsord

kjønn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kyn, påverka av latin sexus; i tydinga ‘grammatisk kjønn’ etter latin genus

Tyding og bruk

  1. sum av fysiologiske eigenskapar hos individ som produserer same slag kjønnsceller
    Døme
    • kva kjønn har barnet?
  2. gruppe av individ eller organismar som anten har hankjønns- eller hokjønnseigenskapar
    Døme
    • personar av begge kjønn;
    • arbeide for likestilling mellom kjønna
  3. Døme
    • vise fram kjønnet sitt
  4. i språkvitskap: kvar av to eller tre klasser som substantiva, adjektiva og ein del av pronomena er delte inn i;
    Døme
    • grammatisk kjønn;
    • kva kjønn har dette substantivet?

Faste uttrykk

  • det sterke kjønn
    utdatert nemning for menn
  • det svake kjønn
    utdatert nemning for kvinner
  • eit tredje kjønn
    eit kjønn som ikkje er mann eller kvinne
Artikkelside

kol

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kol

Tyding og bruk

  1. svart, brennbart stoff som er rikt på karbon (2, anten vunne ut av berget eller laga ved å tørrdestillere tre
    Døme
    • bryte kol;
    • fyre med kol;
    • svart som kol
  2. Døme
    • teikne med kol
Artikkelside

kinoreklame

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

reklame som anten er lysbilete eller film, og som blir synt føre sjølve filmframsyninga
Artikkelside

pisk eller gulrot

Tyding og bruk

anten tvang eller lokkemiddel;
Sjå: gulrot, pisk
Døme
  • skal dei bruke pisk eller gulrot for å sikre at planen held?
Artikkelside

hudtransplantasjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kirurgisk inngrep der ein flyttar hud til ein sjuk stad anten frå andre delar av kroppen eller frå eit anna menneske;
Artikkelside

dette eller hitt

Tyding og bruk

anten dette eller noko anna;
Sjå: hin
Døme
  • vi skal ikkje gå i detalj om dette eller hitt
Artikkelside

anten på heng eller spreng

Tyding og bruk

anten altfor mykje el. for lite (til dømes av tempo), ikkje måtehald;
Sjå: heng
Artikkelside

vanleg fleirtal

Tyding og bruk

anten høgast røystetal utan omsyn til det samla røystetalet eller absolutt fleirtal;
Sjå: vanleg
Artikkelside

anten … eller …

Tyding og bruk

Sjå: anten, eller
  1. brukt til å uttrykkje at det må veljast mellom to (eller fleire) alternativ
    Døme
    • anten du eller eg må dra
  2. brukt til å innleie vilkårssetningar og indirekte spørjesetningar
    Døme
    • anten du kjem eller går, er det ingen som ser det;
    • ho visste ikkje anten han kom eller ikkje
  3. etter nekting: verken (2
    Døme
    • dei var ikkje heime anten faren eller mora
Artikkelside

asymmetrisk krigføring

Tyding og bruk

krigføring der partane anten har veldig ulik kapasitet eller bruker vidt forskjellige metodar;
Artikkelside
Side 2 av 6