Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 91 oppslagsord

mappe

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå mellomalderlatin mappa (mundi) ‘(verds)kart’; av latin mappa ‘serviett’, opphavleg frå punisk

Tyding og bruk

  1. stivt omslag til papir, teikningar eller liknande
  2. flat veske
  3. i IT: samling med datafiler
    Døme
    • flytte fila til ei anna mappe
Artikkelside

landmåling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å måle opp landområde, særleg for å lage kart
Artikkelside

kort 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå latin charta, av gresk khartes; samanheng med kart (3

Tyding og bruk

  1. firkanta blad av papir, papp eller plast med fotografi, teikning, skrift eller liknande på
    Døme
    • sende kort frå ferieturen
  2. lite, firkanta pappblad med figurar eller tal til leik, spel;
    Døme
    • dele ut korta;
    • spele kort

Faste uttrykk

  • blande korta
    få i stand ugreie; avspore, kome inn på ting som ikkje har noko med saka å gjere
  • gode kort på handa
    gode argument, kvalifikasjonar eller liknande som gjer at ein stiller sterkt
  • kaste korta
    • gje opp eit kortspel fordi ein ikkje kan eller vil spele korta ein har;
      slutte å spele
    • i overført tyding: gje opp ei sak, eit standpunkt eller liknande
      • han kasta korta fordi partnaren trekte seg frå samarbeidet
  • kike nokon i korta
    få greie på kva nokon vil gjere
  • leggje korta på bordet
    tilstå, fortelje alt
  • liggje i korta
    vere underforstått, klart
  • setje alt på eitt kort
    satse alt på éin sjanse, éi sak eller liknande
  • sikkert kort
    noko eller nokon som gjev utteljing
    • Stavanger har i tiår vore eit sikkert kort for Høgre
  • spele korta sin godt
    utnytte dei sjansane ein får
  • sterkt kort
    noko eller nokon det er verdt å satse på
    • Suzukis sterkaste kort er firehjulstrekk;
    • vårt sterkaste kort på jentesida
  • syne korta
    kome med det ein har å fare med
Artikkelside

kote 2

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå latin quotus ‘kor stor’; same opphav som kvote

Tyding og bruk

høgdelinje på kart
Artikkelside

krigsspel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. teoretisk øving i militære operasjonar (ved hjelp av kart og datamodellar)
  2. brettspel eller dataspel med ein tenkt militær konflikt som tema
Artikkelside

kartell

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk, av latin charta; same opphav som kart (3

Tyding og bruk

  1. samanslutning av bedrifter i same eller nærskylde bransjer for å regulere konkurransen
  2. avtale om samarbeid mellom organiserte grupper;
Artikkelside

knyte seg

Tyding og bruk

Sjå: knyte
  1. dra seg saman;
    klemme
    Døme
    • det knyter seg for bringa
  2. om blomsterbotn: svelle opp til kart
    Døme
    • epla knyter seg
Artikkelside

knyting

substantiv hankjønn

Opphav

av knute

Tyding og bruk

  1. Døme
    • arbeide med knyting og veving;
    • ha tett knyting til bedehuset
  2. frukt som nettopp har knytt seg;
Artikkelside

knyte 2

knyta

verb

Opphav

norrønt knýta

Tyding og bruk

  1. lage ein knute;
    binde saman;
    feste med knute
    Døme
    • knyte ein knute;
    • knyte slipset;
    • knyte endane saman;
    • knyte teppe
  2. i overført tyding: setje eller vere i samband med;
    assosiere
    Døme
    • ho er knytt til helsetenesta;
    • det knyter seg mange minne til dette
  3. i overført tyding: feste til nokon med kjensler
    Døme
    • ho var sterkt knytt til far sin

Faste uttrykk

  • knyte handa
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball
  • knyte neven
    dra fingertuppane hardt mot handloven så handa blir forma som ein ball, ofte som uttrykk for sinne;
    jamfør knyttneve
  • knyte opp mot
    lage samband med
    • politidistriktet skal knytast opp mot eit hovudkvarter i Bergen
  • knyte opp
    løyse (ein knute)
    • knyte opp forklebanda
  • knyte seg
    • dra seg saman;
      klemme
      • det knyter seg for bringa
    • om blomsterbotn: svelle opp til kart
      • epla knyter seg
Artikkelside

kjertel

substantiv hankjønn

Opphav

opphavleg ‘liten knute’, samanheng med kart (2

Tyding og bruk

  1. organ i kroppen som har evne til å skilje ut visse stoff
  2. organ eller celle i plante som skil ut væske
Artikkelside
Side 4 av 10