Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

hovudmål 2

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: det av dei to norske skriftspråka som ein vel som viktigaste opplæringsmålet i den vidaregåande skulen;
til skilnad frå sidemål
Døme
  • ha bokmål som hovudmål i den vidaregåande skulen
Artikkelside

hovudfag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. viktig(aste) fag
    Døme
    • norsk er eit hovudfag i den vidaregåande skulen
  2. om eldre forhold: viktigaste, største faget eller høgaste steget i studiet innan eit historisk-filosofisk, matematisk-naturvitskapleg eller samfunnsvitskapleg fag ved norske universitet;
    jamfør grunnfag og mellomfag
Artikkelside

høgare utdanning

Tyding og bruk

utdanning utover vidaregåande skule;
Sjå: høg
Artikkelside

den vidaregåande skulen

Tyding og bruk

i Noreg: (frivillig) skuleslag med studieretningar som byggjer beinveges på grunnskulen, og som omfattar 10.–12. skuleåret;
før: gymnas, yrkes- og fagskular;
Artikkelside

høg 1

adjektiv

Opphav

norrønt hár, av mellomnorsk høg; påverknad frå austnordisk

Tyding og bruk

  1. som strekkjer seg langt oppover (i vertikal retning);
    som har stor høgd (1)
    Døme
    • eit høgt hus;
    • høge bølgjer;
    • ho er ca. 1,70 m høg;
    • han er høgare enn broren;
    • verdas høgaste fjell
    • brukt som adverb
      • hoppe høgt i vêret
  2. som er langt oppe, i stor vertikal avstand oppover (sett eller rekna frå eit visst nivå)
    Døme
    • eit høgt punkt
    • brukt som adverb
      • sveve høgt til vêrs;
      • sola står høgt på himmelen;
      • kor høgt ligg vatnet?
      • høgt oppe på veggen;
      • stå høgt på prioriteringslista
  3. som ligg langt oppe på ein tenkt eller eksisterande skala;
    som kan teljast eller nemnast med stort tal
    Døme
    • høge prisar;
    • nå ein høg alder;
    • ha høg feber;
    • stille høge krav;
    • ha høg kvalitet;
    • selje til høgaste pris;
    • eit høgt tal
    • brukt som adverb
      • ein høgt utvikla teknikk;
      • stå høgt hos nokon;
      • elske nokon høgt
  4. om lyd: som ligg langt oppe på toneskalaen;
    Døme
    • ein høg tone
  5. om lyd: sterk, kraftig
    Døme
    • høg musikk;
    • lese med høg røyst
    • brukt som adverb
      • lese høgt;
      • tal høgare!
  6. med rang eller posisjon over andre
    Døme
    • vere høg på det;
    • ha høg rang;
    • få eit høgt verv i ein organisasjon;
    • ha høgare interesser
  7. rusa av narkotisk stoff, særleg hallusinogen
    Døme
    • vere høg på hasj

Faste uttrykk

  • gå nokon/noko ein høg gang
    kunne måle seg med eller overgå noko eller nokon
    • dei gjekk sine forgjengarar ein høg gang;
    • skipet gjekk verdas flottaste cruiseskip ein høg gang
  • ha høge skuldrer
    vere overspent og stressa
  • ha høge tankar om noko/nokon
    tru godt om og ha store forventingar til noko eller nokon
  • høg og låg
    folk frå forskjellige sosiale lag
    • eit samfunn med kort avstand mellom høg og låg
  • høg og mørk
    • høgvaksen og mørkhåra
      • ein høg og mørk kjekkas
    • sjølvsikker og pågåande
      • det er lett å vere høg og mørk når ein sit i opposisjon
  • høg på pæra
    overlegen, sjølvsikker
  • høgare makter
    guddomlege, overjordiske makter
  • høgare utdanning
    utdanning utover vidaregåande skule
  • høgt og lågt
    overalt
    • ho leita høgt og lågt etter boka
  • høgt oppe og langt nede
    med skiftande sinnsstemning
  • høgt på strå
    med høg sosial stilling
  • høgt spel
    spel med stor innsats;
    dristig spel
  • høgt under taket
    • med stor avstand frå golv til tak
      • det er høgt under taket i matsalen
    • prega av toleranse
      • i dette miljøet er det høgt under taket
  • i høg grad
    på alle måtar
    • gjendikting er dikting i høg grad
  • ikkje vere høg i hatten
    kjenne seg underlegen, vere redd
  • på høg tid
    på tide;
    i siste liten
  • setje noko/nokon høgt
    setje pris på noko eller nokon;
    verdsetje
    • dette er verdiar som han set svært høgt;
    • ho sette mor og far høgt
  • setje seg på sin høge hest
    te seg på ein overlegen, hoven måte
Artikkelside

handelsgymnas

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: vidaregåande skule der det blir undervist i økonomiske, merkantile og allmenne fag
Artikkelside

gymnas

substantiv inkjekjønn

Uttale

gymnaˊs

Opphav

gjennom latin; frå gresk gymnasion ‘idrettsplass’

Tyding og bruk

  1. før 1974: vidaregåande, linjedelt allmennskule som førte fram til examen artium; jamfør vidaregåande
    Døme
    • gå i gymnaset;
    • gå på gymnas
  2. i det gamle Hellas: offentleg idrettsplass;
    stad der unge fekk fysisk og seinare åndeleg fostring
Artikkelside

yrkesskule, yrkesskole

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

før særleg: skule som gav opplæring i handverks- og industriyrke;
no: skule som gjev utdanning i eit yrke, frå 1975 integrert i den vidaregåande skulen; jamfør fagskule
Artikkelside

gartnarskule, gartnarskole

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vidaregåande skule som gjev utdanning i hagebruks- og gartnerifag
Artikkelside

fråfallsprosent

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

prosentvis del som sluttar eller gjev opp noko, særleg om unge som avbryt utdanninga si
Døme
  • redusere fråfallsprosenten på vidaregåande skule
Artikkelside
Side 3 av 5