Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
139 treff

Bokmålsordboka 71 oppslagsord

tema

substantiv intetkjønn

Opphav

av gresk thema ‘noe som er stilt opp’

Betydning og bruk

  1. noe en snakker om;
    emne for framstilling eller diskusjon
    Eksempel
    • et tilbakevendende tema;
    • tema for kveldens debatt er alkoholpolitikk
  2. melodi som et musikkstykke er bygd over
    Eksempel
    • variasjoner over et tema
  3. emne, idé som kan leses ut av en bok, et bilde eller lignende
    Eksempel
    • et sentral tema i forfatterskapet er fordommer og hykleri i samfunnet
Artikkelside

tekstanalyse

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

systematisk gjennomgang av de ulike elementene i en tekst (for eksempel handling, personer, tema, språklige virkemidler eller lignende) som grunnlag for tolkning av teksten;
litterær, språklig eller stilistisk analyse (2) av en tekst
Artikkelside

såre 1

adverb

Opphav

av sår (2, opprinnelig ‘smertelig’

Betydning og bruk

i høy grad;
Eksempel
  • alt var såre godt;
  • et såre vanskelig tema;
  • ha såre liten virkning

Faste uttrykk

  • såre vel
    svært bra
    • situasjonen er såre vel
Artikkelside

sådan

determinativ demonstrativ

Opphav

norrønt svádan

Betydning og bruk

av en type som nettopp er omtalt, eller som går fram av situasjonen;
Eksempel
  • han kritiserer kommunens kulturpolitikk eller snarere mangel på sådan;
  • regjeringen har ikke før fattet et sådant vedtak;
  • ungdomsklubber, eller mangelen på sådanne, var tema på møtet

Faste uttrykk

  • som sådan
    generelt, i seg selv
    • resultatet som sådan er godkjent;
    • de var enige om avtalen som sådan
Artikkelside

prate skitt

Betydning og bruk

snakke uten et klart tema;
snakke om alt og ingenting;
Se: skitt
Eksempel
  • vi satt og pratet skitt hele natten
Artikkelside

skitt 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skitr; jamfør skite

Betydning og bruk

  1. avføring (2) eller ekskrement fra mennesker eller dyr;
    Eksempel
    • måken slapp en skitt rett på hodet mitt
  2. søle, gjørme;
    smuss, møkk
    Eksempel
    • vask skitten av hendene dine;
    • han stod i skitt til knærne
  3. verdiløs ting;
    Eksempel
    • denne bilen er noe skitt;
    • vi må tømme kjelleren for skitt
  4. person en ikke liker;
    Eksempel
    • du er en skitt

Faste uttrykk

  • hele skitten
    alt sammen
    • hun kjøpte hele skitten
  • ikke verdt en skitt
    ikke være verdt noe
    • denne bilen er ikke verdt en skitt
  • kaste skitt på
    omtale på en ufin måte
  • la skitten gro
    forsømme rengjøringen;
    vaske sjelden eller aldri
  • prate skitt
    snakke uten et klart tema;
    snakke om alt og ingenting
    • vi satt og pratet skitt hele natten
  • samme skitten
    samme dårlige ting, sak eller greie
    • det er det samme hvem som kommer, alle er samme skitten
  • skitt au
    brukt for å uttrykke at noe ikke er så viktig;
    pytt (2, la gå (2)
    • skitt au, vaske kan vi gjøre i morgen
  • skitt la gå
    brukt for å uttrykke at noe ikke er så viktig;
    det får bli slik
    • skitt la gå, vi tar et glass til
  • skitt og kanel
    dårlig og godt
    • han kan skille mellom skitt og kanel
Artikkelside

spørreliste

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

liste (1 med spørsmål en skal svare på, ofte brukt for å samle inn informasjon om spesifikke tema
Eksempel
  • en spørreliste om hilsemåter
Artikkelside

standpunkt

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. oppfatning eller mening (2) om et særskilt tema, spørsmål eller lignende;
    Eksempel
    • ta et klart standpunkt til noe;
    • hvilket standpunkt har hun i denne saken?
    • han forandrer aldri standpunktet sitt i denne saken
  2. nivå av kunnskap til en person på et gitt tidspunkt;
    Eksempel
    • eleven fikk fem i standpunkt
Artikkelside

temanummer

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

utgave av tidsskrift eller lignende som tar for seg et bestemt tema
Eksempel
  • temanummer om sommerfugler
Artikkelside

temareise

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

arrangert reise (1 der en tar for seg et bestemt tema (1)
Eksempel
  • en temareise i antikkens Hellas
Artikkelside

Nynorskordboka 68 oppslagsord

tema

substantiv inkjekjønn

Opphav

av gresk thema ‘noko som er stilt opp’

Tyding og bruk

  1. noko ein snakkar om;
    emne for framstilling eller utgreiing
    Døme
    • eit heitt tema om dagen;
    • tema for diskusjonen er eigendomsskatt
  2. melodi som eit musikkstykke er bygd på
    Døme
    • tema med variasjonar
  3. emne, idé som ein kan lese ut av ei bok, eit bilete eller liknande
    Døme
    • skam er eit sentralt tema i romanen
Artikkelside

halde seg til teksten

Tyding og bruk

ikkje snakke seg vekk frå eit planlagt tema;
Sjå: tekst
Artikkelside

tekstanalyse

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

systematisk gjennomgang av dei ulike elementa i ein tekst (til dømes handling, personar, tema, språklege verkemiddel eller liknande) som grunnlag for tolking av teksten;
litterær, språkleg eller stilistisk analyse (2) av ein tekst
Artikkelside

tekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr eller texti; av latin textus ‘vev’

Tyding og bruk

  1. trykte eller skrivne ord sette saman i ein heilskap slik at det gjev meining, til dømes i ei bok, ein artikkel eller ein e-post;
    samanhengande mengd av skrivne ord
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete;
    • desse tekstane er uleselege;
    • skriv ein kort tekst om sommarferien din;
    • ein gresk tekst med omsetjing
  2. ord til ein melodi
    Døme
    • ein popmelodi med norsk tekst
  3. utdrag frå Bibelen eller bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksten i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksten på førehand
  4. omsetjing eller attgjeving av tale i eit fjernsynsprogram, ein film eller liknande, som blir vist nedst på skjermen;
    til skilnad frå dubbing
    Døme
    • filmen er på fransk med norske tekstar
  5. i typografi: stor skriftstorleik;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • halde seg til teksten
    ikkje snakke seg vekk frå eit planlagt tema
  • lese nokon teksten
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

prate skit

Tyding og bruk

snakke utan eit klart tema;
snakke om alt og ingenting;
Sjå: skit
Døme
  • vi drakk øl og prata skit hele kvelden
Artikkelside

skit 1, skitt 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skítr; jamfør skite (2

Tyding og bruk

  1. avføring (2) eller ekskrement frå menneske eller dyr;
    Døme
    • æsj! Eg tråkka i ein skit!
      • som etterledd i ord som
      • kuskit
  2. søle, møk;
    gjørme
    Døme
    • vask skiten av hendene;
    • bilen hadde skit langt oppover vindauga
  3. verdilaus ting;
    Døme
    • denne bilen er berre skiten;
    • huset er fullt av skit
  4. person ein ikkje likar;
    Døme
    • eksen hans er ein skit

Faste uttrykk

  • heile skiten
    alt saman
    • han gløymde heile skiten
  • ikkje verd ein skit
    ikkje vere verd noko
    • denne bilen er ikkje verd ein skit
  • kaste skit på
    omtale nokon på ein ufin måte
  • la skiten gro
    vaske sjeldan eller aldri;
    forsøme reinhaldet
  • prate skit
    snakke utan eit klart tema;
    snakke om alt og ingenting
    • vi drakk øl og prata skit hele kvelden
  • same skiten
    same dårlege ting, sak eller greie
    • republikanarar eller demokratar er same skiten;
    • dagane var alle same skiten
  • skit au
    brukt for å uttrykkje at noko ikkje er så viktig;
    pytt (2, la gå (2)
    • skit au, vaske kan vi gjere i morgon
  • skit la gå
    brukt for å uttrykkje at noko ikkje er så viktig;
    det får bli slik
    • skit la gå, vi blir på hytta ei veke til
  • skit og kanel
    dårleg og godt
    • dei kan ikkje skilje mellom skit og kanel
Artikkelside

standpunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. oppfatning eller meining (2) om eit særskild tema, spørsmål eller liknande;
    Døme
    • ta standpunkt til noko;
    • kva standspunkt har statsministeren til denne saka?
    • ho endrar aldri standpunktet sitt
  2. nivå av kunnskap til ein person på eit gjeve tidspunkt;
    Døme
    • eleven fekk fire i standpunkt
Artikkelside

spørjeliste

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

liste (1 med spørsmål som ein skal svare på, ofte brukt for å samle inn informasjon om ulike tema
Døme
  • ei spørjeliste om juletradisjonar
Artikkelside

temahefte

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hefte der ein tek for seg eit besteme tema (1)
Døme
  • eit temahefte om Japan
Artikkelside

temareise, temareis

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

arrangert reise (1 der ein tek for seg eit særskilt tema (1)
Døme
  • ei temareise til vingardar i Frankrike
Artikkelside
Side 1 av 8