Avansert søk

Nynorskordboka 39 oppslagsord

minske

minska

verb

Opphav

av mindre; jamfør minke

Tyding og bruk

gjere mindre, redusere
Døme
- minske segl;
- minske risikoen for ulykker
- brukt som adjektiv:
  ein minska energibruk
minke
Døme
- utgiftene har minska

uminska

adjektiv

Opphav

jamfør minske

Tyding og bruk

uforminska, uavkorta

berge/stryke/reve segl

Tyding og bruk

Sjå: segl

ta inn segla eller minske storleiken på segla på eit fartøy
Døme
- mannskapet reva segla;
- vi må berge segla i dette vêret;
- dei strauk segla for å få kontroll over skipet
setje ned tempoet, bremse

segl 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt segl

Tyding og bruk

stor duk (1), ofte trekanta eller firkanta, som er festa i ei mast (1) eller liknande på ein båt, eit skip eller anna fartøy, og som fangar vinden og driv fartøyet framover
Døme
- vinden fylte segla
- - bramsegl
  - råsegl
  - skværsegl
utspent duk eller presenning som skal fange opp noko, eller som skal verne mot noko
- - brannsegl
  - solsegl

Faste uttrykk

berge/stryke/reve segl
- ta inn segla eller minske storleiken på segla på eit fartøy
  mannskapet reva segla;
  vi må berge segla i dette vêret;
  dei strauk segla for å få kontroll over skipet
- setje ned tempoet, bremse
for fulle segl
- med alle segla heiste og dermed i høg fart
  skonnerten kom mot oss for fulle segl
- med stor fart, kraft og energi
  julesalet går for fulle segl
setje alle segl til
- ha alle segla heiste og dermed segle i stor fart
- setje alle krefter inn;
  setje alle klutar til
  dei har sett alle segl til for å stoppe fråflytjinga
setje segl
- heise segla på eit fartøy opp sånn at det kan segle
- setje i gang, starte
ta rev i segla
- trekkje felt i eit segl ned mot bommen for å få mindre seglflate
- gå meir varsamt fram;
  moderere seg
under segl
på reise;
underveis
fullriggaren var under segl mot fjerne strender
vind i segla
medgang;
suksess
firmaet har vind i segla for tida

sosiallovgjeving, sosiallovgiving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lovgjeving som skal førebyggje og minske sosiale vanskar

slakke 3

slakka

verb

Opphav

same opphav som slakk (; jamfør engelsk slack

Tyding og bruk

løyse på eit tau, ei line eller liknande;
gjere noko slakkare (1, mindre stramt eller fast;
fire (2, 1)
Døme
- slakke på ei trosse;
- kusken slakka på taumane;
- eg slakkar ut beltet etter middagen
redusere;
minke på
Døme
- båten slakka farten;
- slakke på krava;
- vi må ikkje slakke på prinsippa våre
om is: bli mindre tett eller fast
Døme
- isen slakka opp

Faste uttrykk

slakke av på
redusere;
minske, seinke
bilen slakka av på farten;
slakke av på krava;
dei slakka ikkje av på tempoet;
du kan gjerne slakke litt av på gassen
slakke ned
la gå seinare;
seinke tempoet
etter løpeturen slakkar vi ned tempoet
slakke opp
løyse;
fire
slakke opp ein mutter;
ho slakka opp vaieren

terskel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þresk(j)ǫldr

Tyding og bruk

tverrtre som dannar botn i ein dørkarm;
dørterskel, dørstokk (1)
Døme
- opne døra og stige over terskelen
naturleg høgd under vatn, til dømes i ein fjord;
jamfør terskelfjord
i overført tyding: hindring eller grense som må overstigast før noko kan skje
Døme
- minske terskelen for intern kritikk;
- ha høg terskel for å be om hjelp;
- det må vere ein låg terskel for å varsle
minste påverknad på eit sanseorgan som må til for å få til ein reaksjon

Faste uttrykk

kome over terskelen
overvinne motførestillingar
kome over terskelen og melde seg på eit kurs
stå på terskelen til
stå ved byrjinga av (noko)

tappe

tappa

verb

Opphav

norrønt tappa

Tyding og bruk

la væske renne eller strøyme ut av tønne, fat, røyr eller liknande ved å opne tapp (1, 2), spuns, kran eller liknande
Døme
- tappe øl frå fatet;
- ho tappar vatn i karet;
- tappe for blod
ta frå;
tømme
Døme
- tappe batteriet for straum;
- bygda blir tappa for ungdom
drenere (1)
Døme
- tappe ei myr
få tak i informasjon på ulovleg måte ved å kople seg på dataanlegg, telefonar eller liknande
Døme
- tappe telefonsamtalar;
- dei har tappa informasjon frå databasar
føye saman to trestykke ved hjelp av tappar (1;
sinke (4

Faste uttrykk

tappe ned
minske vasstanden
tappe ned innsjøen;
vassmagasina er tappa ned

streke

streka

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

Tyding og bruk

lage ein eller fleire strekar
Døme
- småguten berre streka når han skulle teikne
føre langs bakken for å minske fart;
bremse, skrubbe (2, 3)
Døme
- streke med hælane;
- han strekar med stavane

Faste uttrykk

streke opp
teikne opp med strekar
streke over
setje strek over
streke under
- setje strek under, særleg for å vise at noko er viktig
- framheve, presisere, understreke (2)
  eg vil særleg streke under det siste eg sa

skalere

skalera

verb

Tyding og bruk

dele inn etter ein skala (2);

tilpasse i storleik, omfang eller liknande

Døme

skalere tilbodet etter veksande behov

Faste uttrykk

skalere ned
gjere mindre;
minske
dei skalerte ned frå tolv til åtte barn på avdelinga
skalere opp
gjere større;
auke
prosjektet vart skalert opp

Resultater per side: