Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
139 treff

Nynorskordboka 139 oppslagsord

fyr 1

substantiv hankjønn

Opphav

truleg forkorting av lågtysk firburs ‘handverkssvein utan arbeid’

Tyding og bruk

mann, kar
Døme
  • ein flink fyr;
  • du er meg ein fin fyr;
  • ein ekkel fyr;
  • å, den fyren!
Artikkelside

fyr 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fýrr, frå lågtysk, same opphav som tysk Feuer; jamfør engelsk fire

Tyding og bruk

  1. Døme
    • setje fyr på;
    • det tok fyr i papiret;
    • har du fyr?
  2. Døme
    • gå i fyren
  3. Døme
    • fyren er i ustand

Faste uttrykk

  • gje fyr
    fyre av skotvåpen
  • i fyr og flamme
    • i full fyr;
      overtend
      • huset var i fyr og flamme
    • sterkt oppglødd
      • dei vart i fyr og flamme over ideen
  • ta fyr
    byrje å brenne
Artikkelside

fyr 3

substantiv inkjekjønn

Opphav

same opphav som fyr (2

Tyding og bruk

anlegg til å sende ut lys til rettleiing for trafikk, særleg til sjøs
Døme
  • Lista fyr;
  • byggje molo ut til fyret
Artikkelside

fyre

fyra

verb

Opphav

frå lågtysk; av fyr (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • fyre i omnen
  2. varme opp
    Døme
    • fyre med ved;
    • fyre med straum;
    • no må vi byrje å fyre

Faste uttrykk

  • fyre av
    skyte (1)
    • han fyrte av eit skot
  • fyre for kråkene
    sleppe ut varmen
  • fyre laus
    • stille mange spørsmål eller kritisere
  • fyre opp
Artikkelside

stram

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. som er tøygd eller stramma ut;
    fast, strak, utspend
    Døme
    • stram line
  2. som sit tett og fast kring noko
    Døme
    • beltet var for stramt;
    • buksa sat stramt kring hoftene og låra
  3. rak, spenstig;
    fast, korrekt, skikkeleg
    Døme
    • ein stram fyr;
    • gjere stram honnør
  4. som tar seg godt ut;
    flott, elegant
    Døme
    • han er verkeleg stram i den nye dressen
  5. spent, stiv;
    streng
    Døme
    • eit stramt drag om munnen;
    • bli stram i maska
  6. om mat: som smaker eller luktar skarpt og ramt;
    sterk
    Døme
    • ei stram lukt
  7. som det finst lite av eller er sterkt avgrensa;
    hard, knapp, streng
    Døme
    • eit stramt budsjett;
    • det er ein stram arbeidsmarknad;
    • stramme tidsrammer

Faste uttrykk

  • på stram line
    med avgrensa spelerom;
    situasjon der ein må ta ulike omsyn
    • den finske presidenten balanserte på stram line mellom aust og vest
Artikkelside

utidig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. fæl, ulideleg, ufyseleg
    Døme
    • ein utidig fyr;
    • utidig vêr
  2. uhøveleg i tid;
    upassande, utilbørleg, forsert
    Døme
    • utidig press;
    • utidig innblanding
Artikkelside

sparsam

adjektiv

Opphav

av spare

Tyding og bruk

  1. som er varsam med å bruke av noko;
    Døme
    • ein sparsam fyr;
    • vere sparsam med noko
  2. avgrensa, knapp
    Døme
    • få sparsame opplysningar;
    • det er sparsamt med skogsbær i år
Artikkelside

skrinn

adjektiv

Opphav

samanheng med skorpen

Tyding og bruk

  1. med svært lite feitt på kroppen;
    Døme
    • ein lang og skrinn fyr;
    • grisen var for skrinn
  2. lite næringsrik;
    Døme
    • få skrinn kost
  3. som har dårlege kår for vekst;
    grunn, mager
    Døme
    • jorda var skrinn
Artikkelside

spjert

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stram liten fyr;
Artikkelside

ålreit, all right

adjektiv

Uttale

åˊlræit eller  ålˊrait

Opphav

frå engelsk ‘heilt rett’

Tyding og bruk

  1. heilt i orden
    Døme
    • det er ålreit å bu her
  2. om person: grei, påliteleg
    Døme
    • ein ålreit fyr
  3. brukt som interjeksjon: ja vel, ok
    Døme
    • ålreit, kom igjen!
Artikkelside