Avansert søk

Nynorskordboka 72 oppslagsord

altfor

adverb

Opphav

av alt ( og for (

Tyding og bruk

i for stor grad
Døme
- altfor stor;
- altfor mykje
i nektande uttrykk: veldig, svært, særleg
Døme
- det gjekk ikkje så altfor bra;
- ei ikkje altfor fjern framtid

familiær

adjektiv

Opphav

gjennom tysk; frå latin

Tyding og bruk

som høyrer til i familien;
som gjeld familien
Døme
- ha familiær tilknyting;
- slutte i jobben av familiære omsyn
(altfor) fortruleg;
påtrengjande
Døme
- slå an ein familiær tone

stiv

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som ikkje eller vanskeleg lèt seg bøye;
motsett mjuk (1)
Døme
- ein bil med stive fjører;
- skiene var altfor stive;
- eg hadde harde og stive sko;
- boka har stiv perm;
- han har stivt, stritt hår;
- ho hadde ein stiv fot
tjukk (3)
Døme
- fløyten ville ikkje bli stiv
urørleg (1)
Døme
- eg vart stiv av skrekk
støl (2
Døme
- vere gammal og stiv
erigert
Døme
- ein stiv penis
lite naturleg;
ufri (4), tilgjord
Døme
- eit stivt smil;
- ho er litt stiv og keitete
ubøyeleg (2);
hardnakka (1), stivsinna
Døme
- vere stiv og stri
dugande (1);
stø (3, 3), trygg (2)
Døme
- han var ikkje så stiv i engelsk
urimeleg (3), dryg (5)
Døme
- butikken hadde nokså stive prisar
om vêr: kraftig, hard
1. brukt som adverb:
  det blæs stivt
heil og full
Døme
- vi sat stille i to stive timar

Faste uttrykk

eit stivt stykke
noko som er (for) drygt å seie
sjå stivt på
sjå vedvarande og intenst på
ho såg stivt på oss
stiv kuling
sterk vind av styrke 13,9–17,1 m/s
stiv som ein pinne
svært stiv;
urørleg
ho vart ståande stiv som ein pinne og venta på kva som ville kome
stiv som ein stokk
svært stiv;
urørleg;
stiv som ein pinne
ho var stiv som ein stokk i den siste bakken

sleive

sleiva

verb

Opphav

kanskje samanheng med sleip (

Tyding og bruk

røre seg klossete, uvyrdent eller ukontrollert
Døme
- ho gjekk og sleiva i altfor store sko;
- han sleiva ballen ut over sidelinja
arbeide eller tale uvyrdent;
slarve
Døme
- sleive i veg

Faste uttrykk

sleive bort i/borti noko
tilfeldig kome borti noko
han mista styringa og sleiva bort i ein annan bil;
spelaren sleivar borti ballen
sleive og gå
drive på utan styring;
gå sin skeive gang

vere seint ute

Tyding og bruk

vere (for) sein til noko;

vere forseinka;

Sjå: ute

Døme

vere seint ute med julegåvene;
han var altfor seint ute og slapp ikkje inn på stadion

ute

adverb

Opphav

norrønt úti; av ut

Tyding og bruk

under open himmel;
i friluft;
utandørs;
motsett inne (1)
Døme
- gå ute og fryse;
- liggje ute;
- barna er ute og leiker;
- eg finn dei verken ute eller inne;
- ute på trappa
på ein stad unna eit visst utgangspunkt;
borte (1)
Døme
- ute på fjorden;
- ute på kjøkenet;
- ute ved kysten;
- ute på øyane
ikkje heime;
ikkje til stades
Døme
- sjefen er ute;
- vere ute og handle
heimanfrå i lengre tid;
i utlandet;
på framand stad
Døme
- han var ute under krigen;
- ute og heime
heimanfrå for å vere selskapeleg
Døme
- vere ute på byen;
- ho er ute til langt på natt
utanfor sitt vanlege hus, hylster, dekke eller liknande
Døme
- kyllingen er ute av skalet;
- skjorteflaket heng ute;
- kniven er ute av slira
brukt for å vise at noko er fjerna, ekskludert eller liknande;
ikkje lenger del av
Døme
- garden er ute av familien;
- ho er ute av konkurransen;
- han er ute av soga
i verksemd, på ferde, til stades
Døme
- vere tidleg ute;
- ho er ute med strekane sine;
- han er ute og skriv i avisa att;
- vere ute etter revansje
brukt for å uttrykkje at ein møter noko eller er utsett for noko, oftast vanskeleg eller ubehageleg
Døme
- vere ute for eit uhell;
- ho var ute for ein svindlar på internett
til endes;
forbi, slutt;
utgått
Døme
- fristen er ute;
- før året er ute;
- snipp, snapp, snute, så var eventyret ute
ikkje på moten;
ikkje etterspurd;
motsett inne (6)
Døme
- slengbukser er heilt ute no

Faste uttrykk

hundre og eitt ute
det ser verkeleg ille ut;
spelet er tapt;
jamfør hundreogein
er flyet forseinka, er hundre og eitt ute;
no er hundre og eitt ute
ille ute
i store vanskar;
i stor fare
bøndene var ille ute når innhaustinga slo feil
ute av spel
ikkje kunne delta i noko;
ikkje vere aktivt med på noko
han har brote foten og er ute av spel fram til jul
vere seint ute
vere (for) sein til noko;
vere forseinka
vere seint ute med julegåvene;
han var altfor seint ute og slapp ikkje inn på stadion
vere ute av seg
kjenne sterke kjensler av sorg, fortviling eller liknande
ho var heilt ute av seg av sorg;
eg vart heilt ute av meg da hunden min forsvann
vere ute av stand til
ikkje ha krefter eller makt til;
ikkje makte, ikkje orke
ho er ute av stand til å forsørgje seg sjølv
vere ute etter
prøve å treffe (nokon); prøve å få has på
vere ute med nokon
ikkje vere håp om redning;
vere fortapt
båten kantrar, det er ute med oss!

småleg

adjektiv

Tyding og bruk

som manglar blikk for ein større heilskap;
trongsynt
Døme
- ta smålege omsyn
altfor nøyen;
gjerrig, knipen
Døme
- smålege personar

underdanig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som (altfor) lett føyer seg etter andre;

undergjeven, audmjuk, smålåten, servil

Døme

eit underdanig vesen

umengd, umengde

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

altfor stor mengd;

Døme

ei umengd med stein

ulovleg

adjektiv

Tyding og bruk

som bryt med lova;
ikkje tillaten, forboden, lovstridig
Døme
- gjere noko ulovleg;
- ei ulovleg handling;
- på ulovleg vis
som bryt med sosiale normer
Døme
- ulovleg kjærleik
brukt som adverb: temmeleg;
altfor
Døme
- sove ulovleg lenge

Resultater per side: