Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 25 oppslagsord

ja vel

interjeksjon

Tyding og bruk

  1. brukt for å uttrykkje at beskjed eller ordre er teken imot
    Døme
    • ja vel, general
  2. brukt for å uttrykkje (nølande, motvillig eller spørjande) samtykke eller stadfesting
    Døme
    • ja vel, så dette vil du verkeleg gjere
  3. brukt som konstaterande oppsummering
    Døme
    • det ser rotete ut, ja vel, men eg har faktisk oversyn
Artikkelside

forhalde seg

Tyding og bruk

Sjå: forhalde
  1. oppføre seg;
    fare fram;
    vere
    Døme
    • ein lyt forhalde seg roleg;
    • saka forheld seg slik dei seier
  2. vere ein samanheng;
    ha seg;
    Døme
    • dersom det faktisk forheld seg slik du påstår, vil det få store konsekvensar
Artikkelside

føre fram

Tyding og bruk

Sjå: føre
  1. gje (positivt) resultat;
    Døme
    • omlegginga førte fram;
    • vi må vurdere kva tiltak som faktisk fører fram
  2. spele eller syne fram eit skodespel eller liknande;
Artikkelside

først 3, fyrst 4

adverb

Opphav

norrønt fyrstr, opphavleg superlativ av før (3; jamfør førre

Tyding og bruk

  1. tidlegast;
    før noko anna;
    i byrjinga
    Døme
    • først går vi på kafé, og så på kino;
    • aller først må vi pakke;
    • først på dagen
  2. ikkje før
    Døme
    • eg reiser først i morgon;
    • først no skjønar eg det
  3. berre
    Døme
    • du får bli ei stund når du først har reist så langt;
    • er ein først i form, går alt lett
  4. som den eller det første i rekkjefølgje
    Døme
    • lande med beina først;
    • stå først i rekkja;
    • kome først i mål

Faste uttrykk

  • den som kjem først til mølla, får først male
    den som er først ute, får noko først;
    det har fordelar å vere først ute
  • då først
    ikkje før
    • då først kunne eg tenkje klart
  • frå først til sist
    tvers gjennom, frå byrjing til slutt
    • det var ei fantastisk bok, frå først til sist
  • først av alt
    aller først; framfor alt
    • først av alt vil eg få takke alle som kom
  • først og fremst
    framfor alt, særleg
    • først og fremst må vi vere rolege
  • først som sist
    utan utsetjing
    • dei kan like godt seie sanninga først som sist
  • først til mølla
    brukt for å seie at den som er først ute, får noko først;
    jamfør den som kjem først til mølla, får først male
    • det er berre 200 billettar, så her gjeld det å vere først til mølla
  • no først
    ikkje før no
    • no først merka han at han var utsliten
Artikkelside

granngjeveleg, granngiveleg

adverb

Opphav

samanheng med grann (2

Tyding og bruk

omhugsamt og nøye (3;
Døme
  • eg såg granngjeveleg at han tok det;
  • det høyrest granngjeveleg ut som naudrop
Artikkelside

forhalde

forhalda

verb

Opphav

frå lågtysk og tysk ‘halde tilbake, halde fast ved’

Faste uttrykk

  • forhalde seg til
    • ta stilling til;
      ta omsyn til;
      handtere
      • forhalde seg til realitetane;
      • dei måtte forhalde seg til mykje informasjon samstundes;
      • noko som er vanskeleg å forhalde seg til
    • ha eit visst forhold til;
      relatere til
      • variablane forheld seg til kvarandre som det går fram av formelen
  • forhalde seg
    • oppføre seg;
      fare fram;
      vere
      • ein lyt forhalde seg roleg;
      • saka forheld seg slik dei seier
    • vere ein samanheng;
      ha seg;
      vere (4
      • dersom det faktisk forheld seg slik du påstår, vil det få store konsekvensar
Artikkelside

ueigenleg, ueigentleg

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje opphavleg eller faktisk
Døme
  • bruke eit ord i ueigenleg tyding
Artikkelside

reell

adjektiv

Opphav

frå latin realis; same opphav som II real

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit reelt framsteg

Faste uttrykk

  • reelle tal
    rasjonale og irrasjonale tal, i motsetnad til imaginære tal; jamfør imaginær
Artikkelside

positiv 4

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin positivus ‘sett, gjeven’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha eit positivt syn;
    • stille seg positiv til – sjå med velvilje på, gå inn for;
    • eit positivt svar – samtykkjande, imøtekomande
  2. Døme
    • positiv kunnskap
    • òg som adverb: avgjort, heilt visst
      • eg veit det positivt;
      • det er positivt gale – avgjort, sant å seie
  3. større enn null, på pluss-sida
    Døme
    • positive tal;
    • ha positiv handelsbalanse – ha eksportoverskot
  4. om elektrisk pol: som straumen går ut frå

Faste uttrykk

  • positiv kritikk
    byggjande
Artikkelside

eigenleg, eigentleg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk, jamfør norrønt eiginligr ‘eigen, særleg’; av eigen

Tyding og bruk

  1. verkeleg, sann;
    Døme
    • i eigenleg forstand;
    • den eigenlege grunnen;
    • dei eigenlege eigarane av bustaden;
    • den eigenlege sanninga
  2. frå byrjinga;
    Døme
    • han var eigenleg prest
    • brukt som adverb
      • ecru tyder eigenleg ‘ubleikt’
  3. brukt som adverb: i røynda;
    strengt teke;
    i grunnen
    Døme
    • kva meiner du eigenleg?
    • eigenleg burde eg liggje til sengs;
    • eigenleg var ho ikkje så snill
Artikkelside
Side 2 av 3