Avansert søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

forakt

substantiv hokjønn

Opphav

etter lågtysk voracht

Tyding og bruk

kjensle, tanke eller framferd prega av mishag og motvilje;

vanvyrdnad, antipati

Døme

ha forakt for noko;
sjå på nokon med forakt;
syne forakt for retten;
bli møtt med taus forakt

forakte

forakta

verb

Opphav

frå lågtysk , opphavleg ‘ikkje akte’

Tyding og bruk

ha låge tankar om, sjå ned på;

Døme

forakte veikskap;
forakte seg sjølv;
forakte sitt eige opphav

Faste uttrykk

ikkje å forakte
ikkje verst;
ganske god
litt søvn er ikkje å forakte;
eit godt måltid er ikkje å forakte

rulle 2

rulla

verb

Opphav

jamfør rull og rulle (

Tyding og bruk

flytte seg (bortetter eit underlag) ved å dreie seg rundt sin eigen akse;
trille (3, 2)
Døme
- rulle over ende;
- bilen rullar nedover;
- stuparen rulla rundt i lufta
få til å rulle (2, 1);
trille (3
Døme
- dei rulla ei tønne over golvet
jamne med rull eller rulle;
glatte (2, slette (4, 1)
Døme
- rulle tøy;
- dei rullar åkeren
lage (noko som liknar) ein rull eller ei kule
Døme
- rulle ein sigarett;
- han har rulla saman teppet
gå i bølgjegang
Døme
- havet rullar mot stranda
om fartøy: vere i rørsle frå side til side i bølgjene
Døme
- båten rulla kraftig
om lyd: drønne;
rumle lenge
Døme
- tora rulla
uttale norsk ‘r’ med tungespissen;
til skilnad frå skarre (2, 2)
Døme
- rulle på r-ane

Faste uttrykk

rulle med auga
sperre opp auga og røre augeepla, til dømes som uttrykk for forakt, overrasking eller oppøsing;
jamfør himle (2, 2)
rulle ned
- få noko samanrulla til å falde seg ut nedover
  rulle ned gardina
- få bilvindauge til å gli ned og opne seg ved å sveive på eit handtak eller trykkje på ein knapp
  eg rulla ned vindauget
rulle opp
- falde saman (oppover) til ein rull
  han har rulla opp skjorteermane;
  gardinene er rulla opp
- få bilvindauge til å gli opp og lukke seg ved å sveive på eit handtak eller trykkje på ein knapp
  eg rulla opp bilvindauget
- avsløre litt etter litt
  politiet rulla opp eit kriminelt miljø
- oppklare
  det var media som rulla opp saka
- teikne, skildre
  boka rullar opp ei trist historie om rus og vald
rulle ut
- falde ut ein rull
  rulle ut den raude løparen;
  eg har rulla ut soveposen
- forme noko til ei kule eller ein sylinder med roterande rørsler med hendene
  rulle ut bollar
- setje i verk noko på løpande band;
  innføre i eit (større) område
  dei har rulla ut breiband i heile dalen

ose

osa

verb

Opphav

Tyding og bruk

dampe (1), dunste (2)
Døme
- det oser av kleda som tørkar
lukte sterkt og vondt;
stinke
Døme
- han oser av brennevin
i overført tyding: bere sterkt preg av;
vere full av;
stråle ut
Døme
- ho oste av forakt
sende ut os (1, 2);
ryke (1)
Døme
- lampa oser

pompøsitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere pompøs

Døme

ha forakt for jåleri og pompøsitet

kysse

kyssa

verb

Opphav

norrønt kyssa

Tyding og bruk

syne kjærleik eller vyrdnad ved å presse leppene mot noko eller nokon;
kjærteikne med munnen
Døme
- kysse brura;
- kysse eit bilete;
- kysse kvarandre;
- kysse med open munn;
- kysse og kline
brukt for å uttrykkje forakt
Døme
- kyss meg bak!
- kyss meg i rauva!

avsky 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

sterk motvilje eller forakt

Døme

ha avsky for;
vekkje avsky

få billig

Tyding og bruk

brukt for å uttrykkje forakt for noko eller nokon;

Sjå: billig

Døme

den typen kan dei få billig for han

vanvyrdnad, vanvørdnad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vanvyrde (1), forakt

Døme

tale med vanvyrdnad om noko

forakteleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er prega av forakt;
vanvørdande, svivyrdeleg
Døme
- foraktelege miner;
- eit forakteleg blikk
- brukt som adverb
  stire forakteleg på nokon;
  fnyse forakteleg av forslaget
som fortener forakt
Døme
- ein forakteleg person;
- ei forakteleg handling

Side 1 av 2

Resultater per side: