Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
17 treff

Bokmålsordboka 4 oppslagsord

kulturminne

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

synlig spor etter menneskeliv fra tidligere tider, for eksempel et byggverk eller en gjenstand;
Eksempel
  • vi må også bevare de industrielle kulturminnene
Artikkelside

kulturmiljø

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. menneskeskapt miljø med kulturlandskap, kulturminner og lignende
    Eksempel
    • et unikt kulturminne som ligger i et kulturmiljø av internasjonal verdi
  2. miljø med stor kulturell (2) aktivitet
    Eksempel
    • kunst- og kulturmiljø;
    • bygda har et aktivt kulturmiljø med dansegrupper, kor og ungdomsklubb
Artikkelside

fornminne

substantiv intetkjønn

Opphav

av forn

Betydning og bruk

fysisk spor etter menneskeliv fra eldre tider, for eksempel et byggverk eller en gjenstand;
Eksempel
  • bevare fornminner fra middelalderen
Artikkelside

fortidsminne

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

spor, gjenstand eller bygg etter eldre tiders liv og virke;
Eksempel
  • et fortidsminne fra jernalderen;
  • området er rikt på fortidsminner
Artikkelside

Nynorskordboka 13 oppslagsord

kulturminne

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

synlig spor etter menneskeliv frå tidlegare tider, til dømes eit byggverk eller ein gjenstand;
Døme
  • vi må òg bevare dei industrielle kulturminna
Artikkelside

kulturmiljø

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. menneskeskapt miljø med til dømes kulturlandskap, kulturminner og liknande
    Døme
    • eit unikt kulturminne som ligg i eit kulturmiljø av internasjonal verdi
  2. miljø med stor kulturell (2) aktivitet
    Døme
    • kunst- og kulturmiljø;
    • kulturmiljøet i bydelen har gjeve oss fleire av dei beste rapparane
Artikkelside

fortidsminne

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

spor, gjenstand eller bygg frå eldre tider;
Døme
  • staden har mange fortidsminne;
  • eit fortidsminne frå mellomalderen
Artikkelside

vandalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • vandalisme mot kulturminne
Artikkelside

fornminne

substantiv inkjekjønn

Opphav

av forn (2

Tyding og bruk

fysisk spor etter menneskeliv frå eldre tider, til dømes eit byggverk eller ein gjenstand;
Døme
  • bevare fornminne frå mellomalderen
Artikkelside

av 2

preposisjon

Opphav

norrønt af

Tyding og bruk

  1. står til nemning for utgangspunktet for ei rørsle eller for det som noko blir skilt frå
    Døme
    • dette av hesten;
    • hogge greinene av treet;
    • ikkje kome av flekken;
    • gå ut av huset;
    • kome opp av vatnet;
    • kome ned av fjellet;
    • slite helsa av seg;
    • kome ut av kontroll
  2. står til nemning for opphav
    Døme
    • vere av same ætta;
    • abortlova av 1978;
    • ny av året;
    • lære av noko;
    • ha glede av noko;
    • få låne noko av nokon;
    • ein roman av ein debutant
  3. står til nemning for årsak til eller motiv for ei gjerning eller ein tilstand
    Døme
    • sjuk av sorg;
    • klok av skade;
    • skjemmast av noko;
    • gjere noko av fri vilje;
    • det lyser av dag;
    • melde avbod på grunn av sjukdom;
    • vere avhengig av nokon;
    • av samanhengen ser vi at …;
    • ha eit inntrykk av at …
  4. står til nemning for emne, slag, middel, reiskap eller måte
    Døme
    • ein ring av gull;
    • leve av fiske;
    • ta i av alle krefter;
    • vere av same meining;
    • i ein fart av 80 km i timen;
    • kan du ta eit bilete av meg?
  5. står til nemning for ein heilskap eller ei mengd
    Døme
    • kvar og ein av oss;
    • for mykje av det gode;
    • pengar har eg nok av;
    • resten av dagen
  6. med omsyn til;
    når det gjeld
    Døme
    • norsk av ætt og sinn;
    • liten av vekst
  7. brukt i uttrykk for samband mellom eigar og eigedom og for tilknytingssamband
    Døme
    • eigaren av ein gard;
    • kven er du dotter av?
    • sitje ved enden av bordet;
    • summen av to tal;
    • føremonen av å ha gode evner
  8. står til det logiske subjektet i setninga
    Døme
    • boka er skriven av ein kjend forfattar;
    • han var likt av alle
  9. står til ein karakteristikk
    Døme
    • ein mann av få ord;
    • ein formidlar av rang
  10. brukt i visse uttrykk som omtolking av opphavleg norrønt at (eller dansk ad)
    Døme
    • le av noko;
    • gå inn av døra
  11. brukt i uttrykk for mengd
    Døme
    • 97 av 100 gonger;
    • vere full av lovord
  12. står til noko eller nokon som det blir gjort noko med
    Døme
    • restaurering av kulturminne;
    • ho gjorde narr av han
  13. står til refleksivt pronomen som tillegg til adjektiv eller adverb for å skildre ein person
    Døme
    • vere redd av seg;
    • han var uroleg og ute av seg
  14. står til noko eller nokon som blir samanlikna med noko anna
    Døme
    • ein thriller av ein fotballkamp;
    • ein brande av ein kar
  15. brukt som adverb: bort, i veg, til sides, unna;
    jamfør av stad
    Døme
    • smyge seg av;
    • vegen bøyer av sørover;
    • ta av til venstre;
    • vere av etter ved og vatn;
    • vike av frå den rette linja;
    • skremme nokon av;
    • leggje av pengar;
    • kvar skal du av?
  16. brukt som adverb: om lausriving, fråskiljing, deling, etterlikning
    Døme
    • ta av loket;
    • gå av på neste stasjon;
    • ta av seg skoa;
    • slite av eit tau;
    • skilje seg av med noko;
    • venje ein av med noko;
    • setje av pengar til noko;
    • skrive av noko
  17. brukt som adverb: viser at noko blir avbrote eller tek slutt
    Døme
    • slå av varmen;
    • skru av lyset
  18. brukt som adverb: viser at noko minkar eller får eit resultat
    Døme
    • bløme av;
    • stilne av;
    • fyre av eit skot;
    • det blir det ikkje noko av

Faste uttrykk

  • av og til
  • av seg sjølv
    ved eiga kraft
    • dette vil gå av seg sjølv
  • frå … av
    i uttrykk for tid: frå (eit gjeve tidspunkt) og på uviss tid framover
    • frå morgonen av;
    • frå no av
Artikkelside

fredingslov

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

lov (1, 1) som regulerer vern av dyr, planter, stader eller kulturminne;
jamfør frede
Artikkelside

representativitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere typisk eller karakteristisk for noko eller nokon
    Døme
    • fokusere på representativitet når det gjeld val av kulturminne
  2. det å representere (2) flest mogleg geografiske område, ulike aldersgrupper eller liknande
    Døme
    • arbeide for å styrkje den sosiale representativiteten i folkevalde organ
Artikkelside

kulturminnevern

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

arbeid for å verne og bevare kulturminne
Døme
  • debatten set kulturminnevern og byutvikling opp mot kvarandre
Artikkelside

bevaringsverdig

adjektiv

Tyding og bruk

som bør bli bevart;
Døme
  • bevaringsverdige kulturminne
Artikkelside
Side 1 av 2