Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 52 oppslagsord

pattedyr

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

varmblodig virveldyr i klassa Mammalia, der hoa har mjølkekjertlar som skil ut næring til avkomet;
Artikkelside

menneskerase

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. menneska til forskjell frå andre pattedyr
    Døme
    • det finst éin menneskerase, homo sapiens
  2. uvitskapleg og støytende nemning for gruppe av menneske som skil seg frå andre grupper ved ei rekke fysiske kjenneteikn, til dømes hudfarge og hårtype;
    jamfør rase (1, 2)
    Døme
    • den omdiskuterte artikkelen legg til grunn at menneskerasar finst
Artikkelside

patte 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av patte (2

Tyding og bruk

spene eller sugevorte hos pattedyr av hokjønn
Artikkelside

termoregulering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

regulering av temperaturen hos pattedyr og fuglar som har (relativt) fast kroppstemperatur;
Artikkelside

hovdyr, hóvdyr

substantiv inkjekjønn

Opphav

av hov (1

Tyding og bruk

pattedyr med hovar eller klauver i ordenen Perissodaktyla
Artikkelside

moldvarp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør verpe (2 i eldre tyding ‘kaste’

Tyding og bruk

  1. insektetande pattedyr i familien Talpidae som lever i gangar det grev i jorda
  2. i overført tyding: person som driv hemmeleg, lyssky verksemd
    Døme
    • gruppa var infiltrert av ein moldvarp
Artikkelside

leppe

substantiv hokjønn

Opphav

samanheng med labb (2 og lapp (1 , opphavleg ‘noko som heng’

Tyding og bruk

  1. kvar av dei to kjøtflikane som dekkjer munnopninga hos menneske og pattedyr
  2. hudfald som minner om leppe (1)
  3. nedhengjande tunge eller flik;
    hos somme blomsterplanter: kvar av dei delane av krona som minner om ei leppe (1)

Faste uttrykk

  • bite seg i leppa
    • hindre seg sjølv i å seie noko lite gjennomtenkt
    • prøve å skjule kjensler som sinne eller sorg
  • henge med leppa
    vere sur eller fornærma;
    vere lei seg eller motlaus
  • slengje med leppa
    seie noko forhasta eller noko ein ikkje burde sagt;
    sladre
  • vere på alle lepper
    vere noko eller nokon alle snakkar om
Artikkelside

insektetar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. pattedyr av ordenen Insectivora
    Døme
    • spissmus og piggsvin høyrer til insektetarane
  2. dyr som lever av insekt
Artikkelside

hår

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hár

Tyding og bruk

  1. trådforma utvokster eller hudvedheng hos fleircella dyregrupper;
    særleg brukt om tynt strå av forhorna overhudsceller hos menneske og andre pattedyr
    Døme
    • han hadde ikkje mange håra att på hovudet
  2. samla hårvekst, særleg på hovudet
    Døme
    • ha raudt, tjukt hår;
    • få grått hår;
    • vaske og føne håret;
    • setje opp håret i ein topp
  3. i botanikk: trådliknande utvokster frå cellene i overhuda på planter

Faste uttrykk

  • eit hår i suppa
    noko som er ubehageleg eller passar dårleg
  • gje nokon grå hår
    vere årsak til at nokon opplever sorg eller irritasjon
  • henge i eit hår
    så vidt kunne bergast;
    henge i ein tynn tråd
  • ikkje eit hår betre
    ikkje det spor betre
  • ikkje krumme eit hår på hovudet til nokon
    ikkje skade nokon fysisk i det heile
  • ikkje skode hunden på håra
    ikkje døme nokon etter det ytre
  • lyfte seg sjølv etter håret
    setje seg sjølv i ein betre situasjon ved hjelp av eigne krefter
  • med hud og hår
    fullstendig
    • ulven slukte byttet med hud og hår;
    • han slukte historia med hud og hår
  • med hår på brystet
    mandig;
    sterk og barsk
    • laget treng ein spelar med hår på brystet
  • på hengande håret
    berre så vidt;
    med naud og neppe
  • på håret
    så vidt
    • det var på håret at vi rakk ferja
  • slå ut håret
    (etter engelsk let one’s hair down) slå seg laus og more seg
  • stryke med håra
    føye eller smiske med
    • det er best å stryke han med håra
Artikkelside

morsmjølk

substantiv hokjønn

Opphav

av mor

Tyding og bruk

mjølk som menneskebarn og ungar av pattedyr syg av mora;
til skilnad frå flaskemjølk (2)

Faste uttrykk

  • få inn med morsmjølka
    bli fortruleg med noko frå tidleg barndom
Artikkelside
Side 1 av 6