Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 66 oppslagsord

vesen

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk av infinitiv wesen ‘vere’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha eit vinnande vesen
  2. Døme
    • i sitt inste vesen
  3. Døme
    • levande vesen;
    • overnaturlege vesen

Faste uttrykk

  • gjere vesen av
    lage (for) stort oppstyr av;
    bry seg (for) mykje med;
    leggje (for) stor vekt på
    • ein merkedag som eg ikkje har tenkt å gjere noko vesen av
Artikkelside

gjere eit nummer av

Tyding og bruk

blåse noko opp;
gjere vesen av;
Sjå: nummer
Døme
  • det er ikkje noko å gjere eit nummer av
Artikkelside

gjere vesen av

Tyding og bruk

òg: bry seg (for mykje) med, leggje (for stor) vekt på (noko);
Sjå: vesen
Artikkelside

arveeigenskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

eigenskap som eit levande vesen har arva frå ein forfar
Døme
  • med genteknologi kan ein endre arveeigenskapar
Artikkelside

krek

substantiv inkjekjønn

Opphav

av kreke

Tyding og bruk

stakkarsleg vesen
Døme
  • eit tufsete, lite krek;
  • ditt elendige krek!
Artikkelside

kentaur

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk

Tyding og bruk

i gresk mytologi: vesen med framkropp som eit menneske og bakkropp som ein hest
Artikkelside

elskeleg

adjektiv

Opphav

norrønt elskuligr

Tyding og bruk

venleg og sympatisk;
hugtakande, sjarmerande;
Døme
  • han var ein elskeleg og mild mann;
  • ha eit elskeleg vesen
Artikkelside

alv

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt alfr

Tyding og bruk

  1. i norrøn folketru og diktning: overnaturleg vesen, ofte framstilt som ei lett, lys og vakker jente
  2. i romantisk dikting: kvinneleg vette;
    jamfør fe (1
Artikkelside

godtokke

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

godlidande vesen, sympatisk framferd, tekke, godleik
Døme
  • det følgjer slik godtokke med henne
Artikkelside

menneske

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom dansk, frå gammalfrisisk manniska, menneska, jamfør norrønt manneskja og mennskr ‘menneskeleg’, samanheng med mann; jamfør menneskje

Tyding og bruk

  1. skapning, vesen med opprett gonge, høg intelligens og evne til å tale;
    til skilnad frå dyr og plante
    Døme
    • det moderne mennesket;
    • menneske og dyr;
    • Gud og menneske
  2. individ, person
    Døme
    • eit godt menneske;
    • eit vakse menneske;
    • ein by med 380 000 menneske;
    • det var ikkje eit menneske å sjå;
    • ha noko godt i huset i tilfelle det skulle kome eit menneske
  3. individ med tanke på menneskelege eigenskapar;
    til skilnad frå maskin (1)
    Døme
    • ho er da berre eit menneske
  4. individ med tanke på menneskeverd
    Døme
    • han er da eit menneske, han òg
  5. i tiltale og omtale (ofte nedsetjande)
    Døme
    • kom inn da, menneske!
    • kva er det du gjer, menneske!
    • stakkars menneske;
    • eg kjenner ikkje desse menneska

Faste uttrykk

  • aldri bli menneske att
    etter ei ulukke: vere fysisk eller psykisk nedbroten
  • nytt og betre menneske
    positivt forandra;
    utkvilt
    • kjenne seg som eit nytt og betre menneske
Artikkelside
Side 1 av 7