Avansert søk

Nynorskordboka 70 oppslagsord

tilfeldig

adjektiv

Opphav

etter tysk zufällig; jamfør tilfelle

Tyding og bruk

som hender ved eit tilfelle (2);
som ikkje er fast eller regelbunden
Døme
- få seg eit tilfeldig arbeid;
- ein tilfeldig forbipasserande ringde politiet
som går føre seg på måfå;
planlaus, vilkårleg
Døme
- eit tilfeldig valt døme;
- eit tilfeldig utval personar

gå sin skeive gang

Tyding og bruk

utvikle seg eller utarte tilfeldig og ofte uheldig;

Sjå: skeiv

skeiv

adjektiv

Opphav

norrønt skeifr

Tyding og bruk

som hallar til eine sida;
ikkje rett;
skakk, skrå
Døme
- ha skeiv rygg;
- skeiv nase;
- skeive hælar;
- eit skeivt smil;
- det skeive tårnet i Pisa
- brukt som adverb:
  flire skeivt
forkjært, vrang (3)
Døme
- gje ei skeiv framstilling av noko;
- gå på skeive
som bryt med tradisjonelle normer for seksualitet, kjønn og kjønnsidentitet
Døme
- ein møtestad for skeiv ungdom;
- skeive organisasjonar og miljø
- brukt som substantiv:
  mange har framleis negative haldningar til skeive

Faste uttrykk

gå sin skeive gang
utvikle seg eller utarte tilfeldig og ofte uheldig
kome skeivt ut
kome gale av stad
på skeive
- på skakke;
  på skrå
  kassene står på skeive
- på ein uheldig og uynskt måte
  alt går på skeive
sjå skeivt til
sjå på med uvilje eller mistru
skeiv vinkel
vinkel som ikkje er 90 grader

slumpe

slumpa

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

gjere noko på slump

Døme

slumpe i veg;
slumpe på vekta

Faste uttrykk

slumpe til
hende tilfeldig
ein tidlegare kjærast ho slumpa til å møte att

slumpetreff

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

tilfeldig og uventa hending eller samantreff;

jamfør treff (2)

Døme

ved eit slumpetreff kom ho med i laget

tilfeldigheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

noko som inntreffer tilfeldig (1), utan å vere planlagt eller regelbunde;
slumpetreff, vilkårlegheit
Døme
- eg trefte dei ved ei tilfeldigheit;
- bli ramma av ein serie tilfeldigheiter
det at noko hender tilfeldig
Døme
- det var berre tilfeldigheiter som gjorde at det ikkje gjekk gale

treffe

treffa

verb

Opphav

av tysk treffen; same opphav som drepe

Tyding og bruk

kome i samband med;
finne (5, 1), møte (2, 2)
Døme
- treffe nokon til lunsj;
- treffe kvarandre i utlandet;
- ho har eg ikkje treft før;
- han er vanskeleg å treffe i kontortida
finne målet;
komme borti;
råke (3, 1)
Døme
- treffe midt i blinken;
- snøballen trefte glasruta;
- soldaten var treft;
- treffe bakken med eit plask
gjere eit vellykka val eller ei vellykka handling;
lykkast
Døme
- treffe med timinga;
- treffe med investeringane
vekkje kjensler
Døme
- historia trefte meg hardt;
- kjenne seg treft av kritikken;
- treffe nokon midt i hjartet
gje ei slåande skildring av noko;
jamfør treffande
Døme
- filmen trefte samtida godt;
- kritikken treffer rett

Faste uttrykk

treffe på
møte nokon tilfeldig;
støyte på
treffe på ein gammal ven på flyplassen
treffe seg
hende ved slump
det trefte seg slik at dei fekk reise i lag

treffe på

Tyding og bruk

møte nokon tilfeldig;

støyte på;

Sjå: treffe

Døme

treffe på ein gammal ven på flyplassen

treff

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

det å treffe (2)
Døme
- ho skaut og det vart treff
- - innertreff
tilfeldig møte;
hitt (2, høve (1, 5), tilfelle (2)
Døme
- møtast ved eit merkeleg treff
- - lykketreff
  - samantreff
  - slumpetreff
det å møtast, treffast;
møte (1, 1), samkome
Døme
- reise på treff
- - eldretreff
  - føremiddagstreff
  - ungdomstreff
i IT: eining med informasjon som stemmer overeins med eit søk (2, 3)
Døme
- få treff i databasen til sjukehuset;
- arkivet gjev ingen treff på det aktuelle namnet

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
Døme
- dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
- ein halv liter;
- to og ein halv
- brukt som substantiv
  ikkje det halve;
  det halve hadde vore meir enn nok;
  ein halv må vere lov
om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
halvfull, halvfylt
Døme
- ei halv flaske;
- ta ein halv øl;
- båten gjekk med halv fart
om klokkeslett: 30 minutt før heil time
Døme
- klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
som utgjer opp til halvdelen av noko;
delvis (2), nesten
Døme
- oppleve det som ein halv fridag;
- ein halv siger
brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
Døme
- han sa det halvt i spøk;
- dei sat halvt smilande;
- ho stirra halvt forbi han
om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
Døme
- ein halv lovnad;
- eit halvt svar;
- ta halve standpunkt

Faste uttrykk

ei halv ei
ei halvflaske brennevin
ha ei halv ei på innerlomma
ein halv gong
femti prosent (meir);
ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
utgiftene vart ein halv gong større;
dreie mutteren ein halv gong til;
den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
flagge på halv stong
la flagg henge om lag halvvegss ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
halvt om halvt
(etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
vere halvt om halvt trulova
med eit halvt auge
med ein gong, med å sjå berre lausleg
at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
med eit halvt øyre
utan å høyre godt etter
læraren lytta med eit halvt øyre
på halv tolv
ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
på skeive
med hatten på halv tolv;
det har gått litt på halv tolv i det siste

Side 1 av 7

Resultat per side: