Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

svare 2

svara

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt svara; av svar

Tyding og bruk

  1. ytre (4, 1) seg munnleg eller skriftleg på tiltale eller spørsmål;
    Døme
    • svare når ein blir spurd;
    • svare i avisa
    • gje svar med ei mine, rørsle
      • svare med eit smil, eit skuldertrekk;
      • elevane svarte greitt på alt;
      • svare på ein førespurnad;
      • kva skal ein svare til slikt?
    • ta til motmæle
      • du skal ikkje svare vaksne folk;
      • svarer du òg?
    • reagere
      • motoren svarer lett når ein gjev ekstra gass
    • gje atterljom
      • bergveggen svarte når ein ropte
  2. gå til mottrekk
    Døme
    • lønene vart sette ned, og arbeidarane svarte med streik
    • i idrett:
      • (ikkje) greie å svare på spurten
  3. stå til rekneskap
    Døme
    • dette må du svare for sjølv
    • gå god for, garantere
      • ingen tingar svarer for meir enn han har teikna seg for
  4. Døme
    • svare skatt
  5. falle saman (med);
    høve (med)
    Døme
    • dei to omgrepa svarer heilt til kvarandre;
    • resultatet svarte ikkje til innsatsen

Faste uttrykk

  • svare seg
    løne seg

svar

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt svar

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ta til svarsta til motmæle
  2. munnleg eller skriftleg fråsegn eller teikn, rørsle som gjev greie på det nokon spør om
    Døme
    • gje gode svar;
    • få svar på ein førespurnad;
    • få, gje svar på tiltale;
    • skrive eit svar i avisa;
    • berre få eit skuldertrekk til svar

glis 2

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. brei flir
    Døme
    • ‘ja’, svara ho med eit glis
  2. dyr og fin bil;
    jamfør dollarglis
    Døme
    • køyre rundt i gliset

Faste uttrykk

  • tørke gliset av
    få nokon alvorleg

hale 3

hala

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt hala; av lågtysk halen

Tyding og bruk

trekkje eller dra med lange, kraftige tak
Døme
  • hale i kvar sin ende av tauet;
  • hal i og dra!
  • dei halte og drog av alle krefter;
  • hale opp den eine makrellen etter den andre;
  • hale av stad med nokon;
  • eg måtte hale svara ut av henne

Faste uttrykk

  • hale i land
    få i stand til slutt;
    berge
    • hale sigeren i land
  • hale innpå
    ta innpå;
    nærme seg
    • konkurrenten haler innpå i den siste bakken før mål
  • hale ut
    strekkje, forlengje
    • hale ut tida

sjølvgitt

adjektiv

Tyding og bruk

utan samsvarsbøying som predikativ;
Døme
  • sjølvgitte grunnar;
  • svara var sjølvgitt

sitje inne med

Tyding og bruk

rå eller disponere over;
ha;
Sjå: inne
Døme
  • sitje inn med alle svara

inne

adverb

Opphav

norrønt inni; i tydinga ‘på moten’ frå engelsk

Tyding og bruk

  1. i det indre av, innanfor grensa av noko (i hus, rom eller liknande)
    Døme
    • halde seg inne;
    • inne i byen;
    • bu inne i landet;
    • det var nokon inne i huset;
    • det var ingen inne
  2. nær ved, attmed
    Døme
    • båten låg inne ved land
  3. ved målet;
    Døme
    • dei var inne i byen klokka ti
  4. om tid: komen, innleidd
    Døme
    • tida er inne;
    • ei ny tid er inne
  5. kjend med, innvigd
    Døme
    • vere godt inne i ei sak
  6. på moten;
    Døme
    • gjenbruk er inne for tida

Faste uttrykk

  • ha forma inne
    vere i form
  • halde seg inne med
    syte for å vere god ven med
    • det er best å halde seg inne med sjefen
  • sitje inne med
    rå eller disponere over;
    ha
    • sitje inn med alle svara
  • sitje inne
    vere i fengsel
  • sitje langt inne
    vere vanskeleg å oppnå
    • sigeren sat langt inne
  • stå inne for
    garantere for
  • vere inne på
    snakke om

sjølvgjeven

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje er til å tvile på;
Døme
  • sjølvgjevne grunnar;
  • svara var sjølvgjevne

fullgard

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: gard som betalte full skatt

forsvare

forsvara

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

frå dansk ‘svare for’; norrønt svara fyrir

Tyding og bruk

  1. tale eller verke til stønad for, ta i forsvar, stø (4, 3);
    rettferdiggjere, hevde som rett (2, 3)
    Døme
    • forsvare meiningane sine;
    • forsvare ei doktoravhandling;
    • forsvare ein tiltalt i retten;
    • slikt kan ikkje forsvarast;
    • forsvare seg mot skuldingar
  2. verje med våpenmakt
    Døme
    • byen er vanskeleg å forsvare;
    • forsvare landet sitt
  3. Døme
    • boksaren forsvarte tittelen sin;
    • forsvare dei norske fargane;
    • forsvare plassen sin i parlamentet