Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 519 oppslagsord

men 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av men (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det er eit stort men ved planen

Faste uttrykk

  • om og men
    innvendingar og motseiingar;
    atterhald (1), tvil (1)
    • dei gjorde jobben utan noko om og men;
    • etter mykje om og men kom vi endeleg av garde;
    • ta fatt etter mykje om og men
Artikkelside

men 2

konjunksjon

Opphav

frå svensk og, dansk, innverknad frå lågtysk men, man ‘berre, unnateke’; same opphav som med (3

Tyding og bruk

  1. brukt til å jamstille ord, setningsledd og setningar og uttrykkje motsetnad, innvending, innskrenking og liknande
    Døme
    • han er ikkje lys, men mørk;
    • dei håpte på solskin, men det vart regn;
    • arbeide raskt, men unøyaktig
    • og (likevel)
      • det var lite, men godt;
      • sist, men ikkje minst;
      • eit glas til, takk, men kaldt!
  2. brukt til å innleie eit brot på samanhengen
    Døme
    • ja, det er nok eit viktig poeng, men vi må kome tilbake til hovudsaka
  3. brukt i uttrykk for undring, oppmoding, utolmod, ofte i utrop og spørsmål;
    Døme
    • men i all verda, kva er dette?
    • men du må da ikkje bli ståande der!
Artikkelside

pseudovitskap, psevdovitskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

verksemd som gjev seg ut for å vere vitskapleg, men som ikkje held mål;
useriøst fagområde;
Artikkelside

prøve 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå mellomalderlatin proba, av latin probare ‘granske, ransake’; jamfør norrønt próf

Tyding og bruk

  2. test av eigenskapar, dugleik eller liknande
    Døme
    • klassa skal ha prøve i engelsk
  3. innøving eller forsøksvis framføring av eit teaterstykke, ein konsert eller liknande
    Døme
    • halde prøver på eit Ibsen-stykke
  4. noko som er teke ut av ei større mengd, og som skal granskast eller nyttast som døme
    Døme
    • ta prøver av drikkevatnet;
    • gje ei prøve på styrken sin

Faste uttrykk

  • det får stå si prøve
    det får gå som det vil;
    det får våge seg
    • løna er lågare i den nye jobben, men det får stå si prøve
  • på prøve
    mellombels for å finne ut om nokon oppfyller krava
    • han er tilsett i butikken på prøve;
    • ho er sett fri på prøve
  • setje prøve på svaret
    kontrollere om eit reknestykke er rett
  • setje på prøve
    utsetje for (stor) påkjenning
  • stå si prøve
    greie påkjenningane
    • ein soldat må kunne stå si prøve og gjere det han vert pålagd
Artikkelside

det får stå si prøve

Tyding og bruk

det får gå som det vil;
det får våge seg;
Sjå: prøve
Døme
  • løna er lågare i den nye jobben, men det får stå si prøve
Artikkelside

prøvehopp

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

ikkje-teljande hopp i prøveomgang eller i den ordinære konkurransen dersom tilhøva krev det
Døme
  • i prøvehoppet landa han på kulen, men i rennet gjekk det betre
Artikkelside

pyrrhossiger

substantiv hankjønn

Uttale

pyrˊrås-

Opphav

etter namnet til den greske kongen Pyrrhos (318–272 f.Kr.) som sigra i slag mot romarane, men med svært store tap

Tyding og bruk

dyrekjøpt siger;
siger som eigenleg er eit nederlag
Artikkelside

dagdraum

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

noko ein fantaserer om i vaken tilstand, men som det er lite truleg at ein kan realisere i røynda
Artikkelside

dabbe 2

dabba

verb

Opphav

samanheng med davre

Tyding og bruk

Døme
  • på 80-talet var det interesse for algeoppbløminga, men sidan dabba interessa

Faste uttrykk

  • dabbe av
    gå seinare;
    bli slappare;
    minke
    • det dabba av med brevskrivinga;
    • fotballspelaren byrjar bra, men dabbar av
Artikkelside

dabbe av

Tyding og bruk

gå seinare;
bli slappare;
minke;
Sjå: dabbe
Døme
  • det dabba av med brevskrivinga;
  • fotballspelaren byrjar bra, men dabbar av
Artikkelside
Side 1 av 52