Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
115 treff

Nynorskordboka 115 oppslagsord

djup 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt djúp; av djup (2

Tyding og bruk

  1. stad der det er langt til botnen;
    stad som ligg djupt
    Døme
    • symje på djupet;
    • somme fiskar lever i djupet
  2. Døme
    • på 100 meters djup
  3. i overført tyding: det inste av noko
    Døme
    • i djupet av sjela
Artikkelside

djup 2

adjektiv

Opphav

norrønt djúpr

Tyding og bruk

  1. som rekk langt nedetter eller innetter;
    som har botnen langt nede frå overflata eller langt inne
    Døme
    • eit djupt vatn;
    • sjøen er 80 famnar djup;
    • ein djup dal;
    • eit djupt sår
    • brukt som adverb
      • grave djupt;
      • skipet ligg djupt i sjøen
  2. i overført tyding: tung, sterk, hard, stor
    Døme
    • familien er i djup sorg;
    • noko ein må ta på djupaste alvor;
    • historia gjorde eit djupt inntrykk
    • brukt som adverb
      • ser kvarandre djupt inn i auga;
      • orda såra henne djupt;
      • vere djupt religiøs
  3. som ligg lågt på toneskalaen;
    Døme
    • ei djup røyst
  4. Døme
    • djupt mørker
    • brukt som adverb
      • djupt blå
  5. vanskeleg (å fatte);
    løynd, underliggjande
    Døme
    • eit djupt blikk;
    • eit djupt svar;
    • den gåta er for djup for meg;
    • ha ei djupare meining
  6. Døme
    • gå i djupe tankar;
    • vere ein djup natur

Faste uttrykk

  • på djupt vatn
    utan ordentleg greie på det ein driv med eller snakkar om;
    ille ute;
    som inneber risiko;
    på tynn is
    • vi kasta han eigenleg ut på djupt vatn utan å vite om han ville klare det
Artikkelside

djupe

djupa

verb

Faste uttrykk

  • djupe ut
    gjere djup(are), meir inngåande; forklare nøyare;
    utdjupe
    • selskapet skal djupe ut ei alternativ lei
Artikkelside

edderkopp

substantiv hankjønn

Opphav

av dansk edder ‘eiter’ og kop ‘noko tjukt, oppsvulma’

Tyding og bruk

  1. leddyr av ordenen Araneae der hovudet har vakse saman med brystet, og der bakkroppen er skild frå resten av kroppen med ei djup innsnøring;
    Døme
    • ha angst for edderkoppar;
    • bli biten av ein giftig edderkopp
  2. i overført tyding: nokon som styrer eit nettverk av andre menneske i det skjulte
    Døme
    • ho er sjølve edderkoppen i systemet;
    • han var edderkoppen i eit internasjonalt terrornettverk
Artikkelside

kongro

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kǫngurváfa

Tyding og bruk

leddyr av ordenen Araneae der hovudet har vakse saman med brystet, og der bakkroppen er skild frå resten av kroppen med ei djup innsnøring;
Døme
  • kongroer er rovdyr som har overkjevar med giftkrokar og spinnekjertlar på bakkroppen
Artikkelside

på djupt vatn

Tyding og bruk

utan ordentleg greie på det ein driv med eller snakkar om;
ille ute;
som inneber risiko;
Sjå: djup, vatn
Døme
  • vi kasta han eigenleg ut på djupt vatn utan å vite om han ville klare det
Artikkelside

havsens

adjektiv

Opphav

opphaveleg genitiv av hav (1

Tyding og bruk

som gjeld eller høyrer til havet
Døme
  • skuta søkk i havsens djup

Faste uttrykk

  • på havsens botn
    på havbotnen
    • sjørøvarskattar på havsens botn
Artikkelside

tallerk, tallerken

substantiv hankjønn

Opphav

lågtysk tallorken, diminutiv av tallor, frå romansk, jamfør fransk tailloir; italiensk tagliere ‘spikkefjøl’

Tyding og bruk

  1. rundt fat (1) til mat for ein enkelt person
  2. så mykje mat som det er plass til på ein tallerk (1)
    Døme
    • ete ein tallerk suppe
  3. ting med form som rund skive
    Døme
    • platetallerk

Faste uttrykk

  • djup tallerk
    tallerk med høg kant til å servere flytande el laus føde på;
    suppetallerk
  • flat tallerk
    tallerk med låg kant til å servere fast føde på
  • flygande tallerk
    fartøy frå verdsrommet med form som ein tallerk;
    ufo
Artikkelside

søvn, svevn 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt svefn; av sove

Tyding og bruk

  1. det å sove;
    medvitslaus kviletilstand når ein søv
    Døme
    • liggje i djup søvn;
    • få for lite søvn;
    • vekkje ein av, or svevnen;
    • gni søvnen or auga;
    • gråte seg i søvn
  2. langvarig medvitslaus tilstand som liknar på søvn;
    dvale
    Døme
    • gjere det ein må som i ein søvn
  3. Døme
    • sove den siste svevnen

Faste uttrykk

  • den ævelege søvnen
    døden
  • falle i søvn
  • i søvne
    medan ein søv;
    i ørska
    • gå i søvne;
    • han går omkring som i søvne
Artikkelside

stampe 2

stampa

verb

Opphav

same opphav som stappe (2

Tyding og bruk

  1. arbeide (noko) tett saman med tramping, støyting eller banking
    Døme
    • stampe graut;
    • stampe i hop, saman sanden i ei form
  2. Døme
    • stampe vadmål
  3. Døme
    • stå og stampe i golvet;
    • gå og stampe i djup snø;
    • stampe imot alle endringar – arbeide imot
  4. om fartøy: hogge (3) med framstamnen i sjøane utan å kome seg nemnande fram
    Døme
    • båten stampa i sjøane

Faste uttrykk

  • stampe opp av jorda
    trylle noko fram av inkje
Artikkelside
Side 1 av 12