Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

brikke

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med brekke (2

Tyding og bruk

  1. lite, flatt stykke;
    lita plate
  2. lita plate eller liten duk til underlag for fat, flasker, glas eller liknande
    Døme
    • setje ølglaset på ei brikke
  3. figur eller liknande til brettspel
  4. bit av puslespel
  5. i overført tyding: noko eller nokon som er ein liten del av noko større
    Døme
    • vere ei brikke i stormaktsspelet
  6. i elektronikk: lita skive av silisium som inneheld ein integrert krins;
    jamfør chip

Faste uttrykk

  • brikkene fell på plass
    samanhengen blir tydeleg;
    det blir ei løysing på den innfløkte situasjonen
Artikkelside

brikkene fell på plass

Tyding og bruk

samanhengen blir tydeleg;
det blir ei løysing på den innfløkte situasjonen;
Sjå: brikke
Artikkelside

integrert krins

Tyding og bruk

i elektronikk: brikke (6) av halvleiarmateriale, oftast silisium, som inneheld ein elektronisk krins;
Sjå: integrere
Artikkelside

konge 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt konungr

Tyding og bruk

  1. mannleg statsoverhovud i eit monarki;
    hovding i ættesamfunn
    Døme
    • Hans Majestet Kongen;
    • bli konge etter far sin;
    • bli krona til konge
  2. i bunden form eintal: regjeringa
    Døme
    • gjelde frå den tid Kongen fastset
  3. herskar over eit (tenkt) rike;
    Gud, Kristus
    Døme
    • han som er konge frå æve til æve
  4. person som er den gjævaste eller mektigaste i sitt slag eller på sitt område
    Døme
    • kongen i norsk kulturliv;
    • han var kongen i gata
  5. dyr som er det største eller gjævaste innan ei gruppe, eller som har ein utsjånad som let seg assosiere med ein konge;
    jamfør kongeørn
    Døme
    • løva er kongen over dyra
  6. i kortspel: nest høgaste kort, mellom ess (2, 1) og dame (4)
    Døme
    • ha konge og knekt på handa
  7. i sjakk: viktigaste brikke
    Døme
    • setje kongen matt

Faste uttrykk

  • i kongens klede
    i soldatuniform
  • kongen på haugen
    • barneleik der målet er å nå toppen av ein haug først og hindre andre frå å gjere det same
    • i overført tyding: person som har overtaket eller er dominerande
      • ho har vore konge på haugen i narkotikamiljøet i mange år;
      • seniorlaget var dei verkelege kongane på haugen
  • kongens kar
    soldat
  • Kongens råd
    regjeringa
  • skogens konge
    elg
    • jakta på skogens konge var i gang
Artikkelside

identitetsmerke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. brikke med opplysningar om identitet (3)
    Døme
    • soldaten hadde eit identitetsmerke i ei kjede rundt halsen;
    • kjæledyr bør ha eit identitetsmerke
  2. særdrag som viser kven ein er
    Døme
    • dialekten er eit identitetsmerke for bygda
Artikkelside

ølbrikke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lita brikke, helst av papp, til å setje ølglas på
Artikkelside

databrikke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

brikke (6) med ein integrert straumkrins i ein datamaskin;
Artikkelside

minnebrikke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i elektronikk: brikke (6) for lagring av data
Artikkelside

integrere

integrera

verb

Opphav

av latin integrare ‘gjere heil’, av integer ‘urørt, uskadd’

Tyding og bruk

  1. gå inn som del av, smelte saman til eit heile;
    Døme
    • dei har klart å integrere seg i det norske samfunnet;
    • den norske skulen skal vere ein skule som integrerer alle elevane;
    • miljøvernomsyn skal integrerast i alle sektorar av samfunnet
    • brukt som adjektiv
      • forsking blir ein integrert del av verksemda
  2. i matematikk: rekne ut eit integral

Faste uttrykk

  • integrert krins
    i elektronikk: brikke (6) av halvleiarmateriale, oftast silisium, som inneheld ein elektronisk krins
  • integrert undervising
    undervising som bryt med den vanlege faginndelinga;
    tverrfagleg undervising
Artikkelside

tavle

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tafla ‘tavle, brikke’, gjennom lågtysk; frå latin tabula

Tyding og bruk

  1. flat og tynn helle av stein (særleg skifer) eller plate, skive av papp, tre eller liknande til å hogge, risse inn eller skrive tekst på
    Døme
    • steintavle;
    • veggtavle;
    • læraren skriv på tavla
    • rektangulær plate av papp, kork eller tre til å slå opp meldingar, kunngjeringar og liknande på
      • oppslagstavle
  2. samling av bod, reglar eller visse opplysningar
    Døme
    • hustavle;
    • stamtavle;
    • ættetavle
  3. (ramme med) plate av voks som biene byggjer i kuben og forsyner med celler for honning eller yngel
    Døme
    • vokstavle
  4. brett, bord, panel (3) med brytarar, kontroll- og måleinstrument o l
    Døme
    • apparattavle;
    • brytartavle;
    • instrumenttavle
Artikkelside
Side 1 av 2