Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 115 oppslagsord

intellektuell

adjektiv

Opphav

gjennom fransk intellectuel; frå seinlatin intellectualis

Tyding og bruk

  1. som gjeld intellektet
    Døme
    • intellektuelt arbeid;
    • emosjonell og intellektuell utvikling står sentralt i skulearbeidet
  2. brukt som substantiv: person med høg teoretisk utdanning;
    Døme
    • mange intellektuelle vart talsmenn for regimet
Artikkelside

grafisk trykkjar

Tyding og bruk

fagarbeidar med utdanning i både typografisk trykk og offsettrykk
Artikkelside

personalia

substantiv inkjekjønn

Opphav

sjå personale; opphavleg n fleirtal av latin personalis

Tyding og bruk

biografiske opplysningar om ein person;
opplysningar om utdanning og tidlegare arbeid;
personalopplysningar, vita
Artikkelside

ingeniør

substantiv hankjønn

Uttale

insjeniøˊr

Opphav

frå fransk, av mellomalderlatin ingenium ‘(krigs)maskin’; av latin ingenium ‘huglag, skarpsinn, oppfinningsevne’

Tyding og bruk

person med høgare teknisk utdanning;
forkorta ing.;
Artikkelside

høgare utdanning

Tyding og bruk

utdanning utover vidaregåande skule;
Sjå: høg
Artikkelside

halvstudert røvar

Tyding og bruk

person som ikkje har grundig utdanning i faget sitt;
Artikkelside

førsteår, fyrsteår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

første år av noko med eit lengre forløp, til dømes i utdanning
Døme
  • vere førsteårs student på legestudium;
  • gå førsteåret på ungdomsskulen
Artikkelside

høg 1

adjektiv

Opphav

norrønt hár, av mellomnorsk høg; påverknad frå austnordisk

Tyding og bruk

  1. som strekkjer seg langt oppover (i vertikal retning);
    som har stor høgd (1)
    Døme
    • eit høgt hus;
    • høge bølgjer;
    • ho er ca. 1,70 m høg;
    • han er høgare enn broren;
    • verdas høgaste fjell
    • brukt som adverb
      • hoppe høgt i vêret
  2. som er langt oppe, i stor vertikal avstand oppover (sett eller rekna frå eit visst nivå)
    Døme
    • eit høgt punkt
    • brukt som adverb
      • sveve høgt til vêrs;
      • sola står høgt på himmelen;
      • kor høgt ligg vatnet?
      • høgt oppe på veggen;
      • stå høgt på prioriteringslista
  3. som ligg langt oppe på ein tenkt eller eksisterande skala;
    som kan teljast eller nemnast med stort tal
    Døme
    • høge prisar;
    • nå ein høg alder;
    • ha høg feber;
    • stille høge krav;
    • ha høg kvalitet;
    • selje til høgaste pris;
    • eit høgt tal
    • brukt som adverb
      • ein høgt utvikla teknikk;
      • stå høgt hos nokon;
      • elske nokon høgt
  4. om lyd: som ligg langt oppe på toneskalaen;
    Døme
    • ein høg tone
  5. om lyd: sterk, kraftig
    Døme
    • høg musikk;
    • lese med høg røyst
    • brukt som adverb
      • lese høgt;
      • tal høgare!
  6. med rang eller posisjon over andre
    Døme
    • vere høg på det;
    • ha høg rang;
    • få eit høgt verv i ein organisasjon;
    • ha høgare interesser
  7. rusa av narkotisk stoff, særleg hallusinogen
    Døme
    • vere høg på hasj

Faste uttrykk

  • gå nokon/noko ein høg gang
    kunne måle seg med eller overgå noko eller nokon
    • dei gjekk sine forgjengarar ein høg gang;
    • skipet gjekk verdas flottaste cruiseskip ein høg gang
  • ha høge skuldrer
    vere overspent og stressa
  • ha høge tankar om noko/nokon
    tru godt om og ha store forventingar til noko eller nokon
  • høg og låg
    folk frå forskjellige sosiale lag
    • eit samfunn med kort avstand mellom høg og låg
  • høg og mørk
    • høgvaksen og mørkhåra
      • ein høg og mørk kjekkas
    • sjølvsikker og pågåande
      • det er lett å vere høg og mørk når ein sit i opposisjon
  • høg på pæra
    overlegen, sjølvsikker
  • høgare makter
    guddomlege, overjordiske makter
  • høgare utdanning
    utdanning utover vidaregåande skule
  • høgt og lågt
    overalt
    • ho leita høgt og lågt etter boka
  • høgt oppe og langt nede
    med skiftande sinnsstemning
  • høgt på strå
    med høg sosial stilling
  • høgt spel
    spel med stor innsats;
    dristig spel
  • høgt under taket
    • med stor avstand frå golv til tak
      • det er høgt under taket i matsalen
    • prega av toleranse
      • i dette miljøet er det høgt under taket
  • i høg grad
    på alle måtar
    • gjendikting er dikting i høg grad
  • ikkje vere høg i hatten
    kjenne seg underlegen, vere redd
  • på høg tid
    på tide;
    i siste liten
  • setje noko/nokon høgt
    setje pris på noko eller nokon;
    verdsetje
    • dette er verdiar som han set svært høgt;
    • ho sette mor og far høgt
  • setje seg på sin høge hest
    te seg på ein overlegen, hoven måte
Artikkelside

heradsagronom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

eldre nemning for kommunal tenesteperson med utdanning som agronom (1) og med landbruksspørsmål som arbeidsområde
Artikkelside

curriculum vitae

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

kurikˊkulum vitæ

Opphav

frå latin ‘karriere, forløp’

Tyding og bruk

oversikt over utdanning og arbeidsrøynsle;
forkorting cv
Artikkelside
Side 7 av 12