Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 181 oppslagsord

plutokrati

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk, av ploutos ‘rikdom’ og -krati, jamfør -krati

Tyding og bruk

  1. styreform der dei rikaste har makta
  2. dei rike og mektige i eit samfunn
Artikkelside

storleiken/tjukkelsen/tjukkleiken på lommeboka

Tyding og bruk

den økonomiske situasjonen;
Sjå: lommebok
Døme
  • partiet vil ha eit samfunn for alle, uavhengig av storleiken på lommeboka
Artikkelside

lommebok

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. lita (lêr)mappe i lommeformat med innvendige rom til pengesetlar, papir og liknande;
  2. i overført tyding: pengar, økonomiske midlar
    Døme
    • denne kåpa passar ikkje til mi lommebok;
    • betale av eiga lommebok

Faste uttrykk

  • storleiken/tjukkelsen/tjukkleiken på lommeboka
    den økonomiske situasjonen xx
    • partiet vil ha eit samfunn for alle, uavhengig av storleiken på lommeboka
Artikkelside

overflodssamfunn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samfunn prega av stor materiell velstand og stor bruk av ressursar
Døme
  • bruk-og-kast-mentaliteten høyrer overflodssamfunnet til
Artikkelside

lovlaus

adjektiv

Opphav

av lov (1

Tyding og bruk

  1. som er utan lover;
    der lover ikkje gjeld eller blir handheva
    Døme
    • eit lovlaust samfunn;
    • lovlause tilstandar
  2. Døme
    • lovlaus åtferd
Artikkelside

meritokrati

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå engelsk, av latin meritus ‘fortent’ og -krati; samanheng med meritt

Tyding og bruk

  1. samfunn der makt blir fordelt etter teoretisk utdanning og intelligens;
  2. herskande intellektuell elite
Artikkelside

patriarkat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. embete som ein patriark (2) har
  2. samfunnsform der faren er overhovudet i familien, og der slektskap, arv og liknande følgjer farssida;
    motsett matriarkat
  3. sterkt mannsdominert samfunn
Artikkelside

patriarkalsk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er dominert av menn;
    som er typisk for mannsdominerte samfunn;
    Døme
    • eit patriarkalsk samfunn;
    • patriarkalske tradisjonar
  2. som er styrt av ein familiefar
    Døme
    • leve i ein patriarkalsk familie
Artikkelside

prestasjonssamfunn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samfunn som forventar gode prestasjonar
Artikkelside

prest

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt prestr; same opphav som presbyter

Tyding og bruk

  1. person med teologisk utdanning og vigsel til å gjere teneste i ein kyrkjelyd
  2. person som står for seremoniar og kultushandlingar i eit religiøst samfunn

Faste uttrykk

  • gå for presten
    gå til konfirmantundervisning
  • når det regnar på presten, så dryp det på klokkaren
    når ein har suksess, kjem det òg andre i nærleiken til gode
Artikkelside
Side 2 av 19