Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 54 oppslagsord

morgon

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt morginn

Tyding og bruk

tid omkring soloppgang;
første del av dagen
Døme
- tidleg ein morgon;
- tidleg om morgonen;
- tidleg på morgonen;
- klokka sju om morgonen;
- morgonen etter;
- det er kaldt om morgonane;
- sove til lyse morgonen;
- vente til morgons
brukt som helsing eller ynske;
jamfør morn (1)
Døme
- god morgon!
i overført tyding: tidleg tidspunkt i ei tidsrekning
Døme
- sidan tidenes morgon

Faste uttrykk

frå morgon til kveld
heile dagen
i dag morgon
i dag tidleg
i går morgon
på morgonen dagen før i dag
i morgon den dag
i morgon og ikkje ein dag seinare
i morgon
om neste dag;
om dagen etter;
om nærmaste framtid
i morgon tidleg;
i morgon ettermiddag;
i morgon kveld;
det får vere til i morgon;
i dag eg, i morgon du
til morgonen i dag
i dag tidleg

Artikkelside

luciabrur, luciabrud

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør luciadag

Tyding og bruk

etter ein svensk skikk: kvitkledd jente med lyskrans på hovudet som går først i opptog om morgonen på luciadagen;

lucia (

Artikkelside

ottesong

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt óttusǫngr; av otte (

Tyding og bruk

gudsteneste om morgonen;

ottemesse

Artikkelside

ottepreike

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

særleg om eldre forhold: gudsteneste tidleg om morgonen;

ottesong, ottemesse

Døme

gå til ottepreike første juledag

Artikkelside

ottemesse

substantiv hokjønn

Opphav

av otte (

Tyding og bruk

gudsteneste om morgonen;

ottesong

Artikkelside

oppe

adverb

Opphav

norrønt uppi; jamfør opp

Tyding og bruk

på ein stad som ligg høgare enn ein annan;
motsett nede (1)
Døme
- oppe på taket;
- oppe i lufta;
- oppe under mønet;
- her oppe;
- eit vindauge langt oppe på veggen;
- sola er oppe
plassert høgt på ein skala, i eit hierarki eller i ei rekkjefølgje
Døme
- langt oppe på rangstigen;
- ho var godt oppe i 30-åra
ståande
Døme
- han datt, men var snart oppe att
stått opp frå senga;
ikkje i seng
Døme
- vere tidleg oppe om morgonen;
- dei sit lenge oppe om kvelden
inne eller nede i noko (som har opninga i den øvste delen)
Døme
- oppe i eit fat
open (1)
Døme
- døra stod oppe
på ein stad lenger framme
Døme
- stå oppe ved scena
lenger inn i landet;
nord
Døme
- oppe i dalen;
- bu oppe i Finnmark
til drøfting eller handsaming
Døme
- saka har ikkje vore oppe ennå
involvert i ei verksemd, hending eller ein situasjon
Døme
- vere oppe til eksamen;
- stå midt oppe i arbeidet;
- partiet er oppe i ein krevjande situasjon
på eit normalt (godt) nivå;
ved like
Døme
- halde folketalet oppe;
- halde interessa oppe;
- dei heldt motet oppe
i funksjon
Døme
- mobilnettet er snart oppe igjen

Faste uttrykk

høgt oppe og langt nede
med skiftande sinnsstemning
høgt oppe
i svært godt humør;
veldig glad;
euforisk

Artikkelside

opp

adverb

Opphav

norrønt upp

Tyding og bruk

frå lågare til høgare stad, grad, steg eller liknande;
motsett ned (1)
Døme
- klatre opp på taket;
- dra opp i åsen;
- kom hit opp;
- lyfte noko opp;
- vatnet steig opp til merket;
- brette opp skjorteermane;
- gå opp til eksamen;
- saka skal opp i retten
- brukt som preposisjon
  gå opp bakken
til sitjande eller ståande stilling
Døme
- reise seg opp;
- stå opp om morgonen
frå eit punkt under ei overflate og gjennom henne;
fram i lyset, til syne
Døme
- grave opp ein skatt;
- dukke opp;
- leite opp bortkomne ting;
- ugjerninga kom til slutt opp;
- finne opp noko
frå kysten, innover i landet;
nordover
Døme
- reise opp til Finnmark
- brukt som preposisjon
  segle opp elva;
  dei er på veg opp dalen
brukt i uttrykk for at noko aukar eller stig
Døme
- svelle opp;
- eg har gått opp to kilo;
- prisane gjekk opp;
- varme opp maten;
- lade opp bilen;
- lære opp elevane;
- dobbelt opp
brukt i uttrykk for at noko har retning fram mot noko eller er tett ved det
Døme
- gå opp mot scena;
- leggje båten opp mot vinden;
- stå opp med veggen
om tid: fram
Døme
- heilt opp til våre dagar
brukt i uttrykk for at noko går frå lukka til open tilstand eller at noko blir oppløyst eller splitta
Døme
- late opp døra;
- låse opp;
- få opp auga;
- få opp ein knute;
- løyse opp sukkeret;
- rive opp arket;
- skjere opp steika
brukt i uttrykk for at noko blir samla i ein hop eller kjem i ei viss rekkjefølgje eller ein viss skipnad
Døme
- dunge opp;
- setje opp ein rekneskap;
- dei stilte seg opp;
- telje opp varene;
- rope opp
brukt i uttrykk for at ein prosess blir ført heilt til endes
Døme
- ete opp maten;
- brenne opp noko;
- vaske opp;
- rydde opp;
- pusse opp

Faste uttrykk

opp og ned
- att og fram (på)
  gå opp og ned på stovegolvet;
  gå opp og ned hovudgata
- frå ein tilstand til ein annan
  det går opp og ned på børsen
rett opp og ned
- i rak, oppreist stilling
- stiv, rådvill
  ho sat rett opp og ned og stirte framfor seg
setje seg opp mot
gjere motstand mot
dei set seg opp mot tradisjonen
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
vere opp til nokon
brukt for å uttrykkje at nokon har rett (og makt) til, eller ansvar for, å avgjere noko
hadde det vore opp til meg, ville vi utsett reisa;
no var det berre opp til henne

Artikkelside

motskapt, motskapa

adjektiv

Tyding og bruk

lei, rang, bakvend;

vrien

Døme

morgonen var motskapt;
du er reint motskapt!

Artikkelside

morgonstund

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tidsrom om morgonen;

tidleg morgon

Døme

ei tidleg morgonstund

Faste uttrykk

morgonstund har gull i munn
morgonen er beste tida for ymse gjeremål

Artikkelside

morgonandakt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

kort gudsteneste om morgonen

Døme

høyre morgonandakta i radioen

Artikkelside

Side 1 av 6

Resultat per side: