Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

vri 2, vride

vrida

verb

Opphav

norrønt (v)ríða

Tyding og bruk

snu, svinge på noko så det skiftar stilling, kjem av lage eller mistar skapet sitt;
bende (2, bøye (3;
vrikke
Døme
- vri nøkkelen om, rundt (i låsen);
- vri graset av gulrota;
- vri opp dei våte kleda;
- vri hendene i hjelpeløyse;
- vri seg i smerte;
- liggje og vri seg utan å få sove
- i perfektum partisipp:
  krokete og vridne bjørker
- i overført tyding:
  vri det til slik at hine fekk skulda;
  hjartet vrir seg – det gjer vondt i hjartet (av kvide);
  vri seg unna alle tillitsverv;
  vri og vrengje på alt som blir sagt
knyte, lage knute
få ein liten usmak, surne litt
Døme
- suppa har vride seg;
- ølet vrei seg

ratt 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk rat ‘hjul’

Tyding og bruk

styrehjul på fartøy eller køyretøy

Døme

føraren vrir på rattet

Faste uttrykk

bak/ved rattet
i førarsetet
sitje bak rattet;
setje seg bak rattet i ein traktor;
sovne ved rattet
ha ei hand på rattet
vere med og bestemme

hals

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hals

Tyding og bruk

kroppsdel mellom hovudet og resten av kroppen
Døme
- strekkje hals for å sjå betre;
- leggje armane om halsen på nokon;
- kaste seg om halsen på nokon
svelg (2, 1), strupe (1
Døme
- ha trong hals;
- fukte halsen;
- få noko i halsen;
- stå med gråten i halsen
(del av) klesplagg som skal dekkje halsen
Døme
- skjorta er litt vid i halsen;
- genser med høg hals;
- ta på seg ein hals før ein går ut i kulda
smalnande del som minner om ein hals (1);
smalt parti, til dømes om landskap
Døme
- halsen på ein gitar
- - felehals
  - flaskehals
  - lårhals
  - myrhals
  - tannhals
smalnande del fram mot stamnen på ein båt; jamfør båthals
Døme
- sitje framme i halsen
(tau eller talje til å feste) fremste, nedste hjørnet på eit segl
Døme
- liggje for babords halsar
brukt nedsetjande som etterledd i samansetningar: uvørden person
- - lygnhals
  - skrikhals
  - slukhals
  - vågehals

Faste uttrykk

av full hals
med så mykje stemme ein har;
så høgt ein kan
syngje av full hals
få/ha opp i halsen
vere lei av;
ha fått nok av noko eller nokon
eg har fått dei langt opp i halsen
gje hals
- om hund: gøy
- kaste opp
hals over hovud
snøgt og utan førebuing;
hovudstups
kross på halsen!
æresord!
med krum hals
med stor kraft og sterk vilje
vi gjekk laus på problemet med krum hals
over hals og hovud
snøgt og utan førebuing;
hovudstups
på sin hals
med liv og sjel
dei er fotballfans på sin hals
setje latteren i halsen
brått synast at noko ikkje er morosamt lenger
vri halsen om på
gjere det av med nokon;
drepe
viss du ikkje teier no, vrir eg halsen om på deg!

vri halsen om på

Tyding og bruk

gjere det av med nokon;

drepe;

Sjå: hals

Døme

viss du ikkje teier no, vrir eg halsen om på deg!

underarmsskot, underarmsskott

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

skot i handball der ein vrir skotarmen innover mot kroppen og framover

tarmslyng

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

i medisin: det at tarmen vrir seg slik at han blir tilstoppa