Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
46 treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

syntetisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. samanbindande, samanfattande
    Døme
    • syntetisk tenking
  2. som er framstilt på kunstig vis
    Døme
    • syntetisk gummi

Faste uttrykk

Artikkelside

voks

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vax

Tyding og bruk

  1. naturleg eller syntetisk, feittliknande stoff som blir mjukt (og smeltar) når ein varmar det opp, brukt mellom anna i middel for boning og impregnering og i kosmetiske preparat
    Døme
    • forme noko i voks;
    • ha voks i håret
  2. Døme
    • ha voks i øyra
  3. i overført tyding: nokon eller noko som er lett å påverke og forme
    Døme
    • han er voks mellom hendene mine
Artikkelside

dubnium

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter namnet på byen Dubna i Russland

Tyding og bruk

syntetisk, særs radioaktivt grunnstoff (1) med atomnummer 105;
kjemisk symbol Db
Artikkelside

pølse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør islandsk pylsa

Tyding og bruk

  1. matrett av finhakka kjøtblanding, innmat eller liknande, stappa i dyretarm eller syntetisk etterlikning av dyretarm
    Døme
    • pølser kan kokast, steikjast, røykjast og spekjast;
    • varme pølser med brød
  2. noko som liknar på ei pølse (1) i fasong

Faste uttrykk

  • ei pølse i slaktetida
    ein bagatell i den store samanhengen
  • rosina i pølsa
    høgdepunktet;
    det beste (som kjem til sist);
    prikken over i-en
Artikkelside

kunstig

adjektiv

Opphav

av lågtysk kunstich

Tyding og bruk

  1. laga av menneske eller maskinar;
    til skilnad frå naturleg (2)
    Døme
    • ho hadde to kunstige hofter;
    • dropsa var laga med kunstig søtstoff
  2. som ikkje verkar ekte eller oppriktig;
    Døme
    • setje eit kunstig skilje;
    • han hadde ei kunstig framferd
    • brukt som adverb
      • ho oppførte seg kunstig og unaturleg

Faste uttrykk

  • kunstig anding
    • metode for å starte eller oppretthalde anding hos ein person som ikkje pustar sjølv
      • dei gav kunstig anding og hjartemassasje til sjukebilen kom
    • økonomisk eller annan støtte til verksemd eller liknande som ikkje ville klart seg utan
      • næringa har fått millionar i kunsting anding
  • kunstig intelligens
    eigenskap ved datamaskinar som minner om menneskeleg intelligens, til dømes evne til å lære og korrigere seg sjølv;
    jamfør KI
  • kunstig koma
    det at ein person er lagt i koma (1 under medisinsk kontroll, for at pasienten skal få ro og sleppe påkjenningar
Artikkelside

kunst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av lågtysk , opphavleg ‘det å kunne’

Tyding og bruk

  1. oppøvd evne;
    Døme
    • kunsten å gå på ski;
    • gjere kunstar på hesteryggen;
    • magiske kunstar
  2. uttrykk for eller medviten bruk av menneskeleg fantasi og skaparevne til å skape verk som påverkar mottakaren kjenslemessig, estetisk eller intellektuelt
    Døme
    • kunst og kultur;
    • norsk kunst;
    • ofre seg for kunsten
  3. produkt av kunstnarleg verksemd;
    Døme
    • ho har mykje kunst på veggene
  4. Døme
    • bruke alle slags kunstar for å kome unna
  5. brukt som føreledd i samansetningar: kunstig eller syntetisk framtilt produkt;
    til skilnad frå naturprodukt

Faste uttrykk

  • dei frie kunstane
    kunnskap som ein borgar i mellomalderen burde ha (grammatikk, dialektikk, logikk, retorikk, artmetikk, astronomi og musikk);
    allmenndanning
  • det er ingen kunst
    det er ikkje eit problem;
    det er ikkje vanskeleg
    • det er ingen kunst å lage gode vaflar;
    • å stå på ski er ingen kunst;
    • å gå på hender? Det er jo ingen kunst!
  • etter alle kunstens reglar
    etter god skikk for det som skal gjerast;
    svært grundig
Artikkelside

isolere

isolera

verb

Opphav

av italiensk isolare, av isola; av latin insula ‘øy’

Tyding og bruk

  1. stengje ute, sperre av frå omverda
    Døme
    • det galdt å finne smitteberaren og isolere han
  2. unngå sosialt samkvem
    Døme
    • innflyttarane hadde lett for å isolere seg
  3. skilje ut og plassere for seg sjølv
    Døme
    • ingen har enno klart å isolere smittestoffet
    • brukt som adjektiv
      • eit isolert tilfelle;
      • det var berre isolerte episodar
  4. forsyne med isolasjon (2);
    Døme
    • huset var dårleg isolert;
    • rå luft isolerer dårleg

Faste uttrykk

  • isolerande språk
    språk utan bøyings- og avleiingsformer;
    jamfør analytisk språk og syntetisk språk
  • sjå isolert frå
    sjå på eller vurdere utan samanheng med noko anna
    • seksuelle overgrep må ikkje bli sett isolert frå andre typar overgrep
  • sjå isolert på
    sjå på eller vurdere utan samanheng med noko anna
    • ein må ikkje sjå isolert på saka;
    • ein kan ikkje sjå isolert på kvar enkelt sak for seg
  • vurdere isolert
    sjå på utan samanheng med noko anna
    • spørsmålet kan ein ikkje vurdere isolert berre for barneskulen
Artikkelside

fiber

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

  1. trådforma kroppsvev
    Døme
    • eg skjelv i kvar fiber i kroppen
  2. fin trevl i plantevev som blir nytta som materiale for garn, papir, trevyrke og liknande og som er ein sentral del av kosthaldet
    Døme
    • kosthald med mykje fiber
  3. tråd av uorganisk eller syntetisk stoff

Faste uttrykk

  • optisk fiber
    spesialbygd, tynn glastråd brukt i kommunikasjonssystem
Artikkelside

analytisk

adjektiv

Tyding og bruk

som blir gjord med analyse (1)
Døme
  • analytisk undersøking

Faste uttrykk

  • analytisk geometri
    undersøking av geometriske eigenskapar med hjelp av koordinatar
  • analytisk kjemi
    grein av kjemi som er retta mot å hente informasjon om strukturen og samansetjinga av stoff i naturen
  • analytisk språk
    språk som bruker små ord og hjelpeverb til å uttrykkje grammatiske tilhøve; til skilnad frå syntetisk språk
    • engelsk er eit typisk analytisk språk
Artikkelside

østrogen 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av gresk oistros ‘brunst’; jamfør -gen (1

Tyding og bruk

kvinneleg kjønnshormon som blir danna i eggstokkane, men som ein òg kan framstille syntetisk
Artikkelside
Side 1 av 5