Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
97 treff

Nynorskordboka 97 oppslagsord

påverke

påverka

verb

Tyding og bruk

  1. verke (inn) på;
    ha innverknad på
    Døme
    • den vakre musikken påverka henne sterkt;
    • han lar seg påverke av vêret
  2. brukt som adjektiv: rusa
    Døme
    • det var fleire påverka personar i bilen

Faste uttrykk

  • i påverka tilstand
    full;
    drukken, rusa
Artikkelside

jabbe 1

jabba

verb

Opphav

opphavleg lydord; påverka av ja (2

Tyding og bruk

Døme
  • han jabbar skrytande i veg
Artikkelside

forfordele

forfordela

verb

Opphav

frå lågtysk vorvordelen, vor ‘bort frå’ og vordelen ‘gje fordel’; tydinga ‘gje meir enn rimeleg’ truleg påverka av fordel

Tyding og bruk

  1. gje nokon mindre enn det som er rimeleg eller rettvist;
    Døme
    • han kjende seg forfordelt og tilsidesett;
    • dei protesterte mot at dei vart forfordelte
  2. i nyare språkbruk: gje nokon meir enn det som er rimeleg eller rettvist;
    Døme
    • organisasjonen vart forfordelt med store økonomiske tilskot;
    • vi skal forfordele prosjekt som støttar barn og unge
Artikkelside

soul

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk, opphavleg ‘sjel’

Tyding og bruk

  1. amerikansk musikkform som er påverka av religiøs (afroamerikansk) musikk;
  2. nerve (4) i musikken
Artikkelside

sosiolekt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av sosio-; etter mønster av dialekt

Tyding og bruk

variant av eit språk som folk i same sosialgruppa taler;
språkform påverka av sosiale faktorar, i motsetnad til av geografiske eller temporale;
jamfør dialekt
Artikkelside

sjølvforståing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

oppfatning av sin eigen natur eller situasjon;
Døme
  • oppveksten påverka sjølvforståinga deira
Artikkelside

nydeleg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘behageleg’, påverka av nyte

Tyding og bruk

  1. Døme
    • maten var nydeleg;
    • kakene såg nydelege ut
  2. svært pen;
    vakker, skjønn
    Døme
    • for ein nydeleg unge;
    • vêret var nydeleg;
    • eit nydeleg landskap
  3. veldig bra;
    Døme
    • ein nydeleg prestasjon;
    • skåringa hans var nydeleg
  4. brukt ironisk for å uttrykkje skepsis eller mild kritikk
    Døme
    • du er meg ein nydeleg ein;
    • for eit nydeleg vêr!
Artikkelside

utmerke, utmerkje

utmerka, utmerkja

verb

Opphav

i tyding delvis påverka av tysk auszeichnen

Tyding og bruk

merkje ut, skilje ut, særmerkje
Døme
  • det som utmerkjer boka, er …

Faste uttrykk

  • utmerkje seg
    skilje seg ut; skilje seg positivt ut, vere god
Artikkelside

slør 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • segle slør
  2. Døme
    • få ein slør frå vest

Faste uttrykk

  • på ein slør
    (lett) påverka av alkohol;
    litt drukken
Artikkelside

parallell 2

adjektiv

Opphav

av gresk parallelos ‘ved sida av einannan’

Tyding og bruk

  1. i matematikk om to eller fleire beine linjer eller plan: som går jamsides og alltid i same avstand frå kvarandre
    Døme
    • parallelle sider
  2. ved sida av, jamsides;
    tilsvarande, motsvarande, lik
    Døme
    • ei parallell utvikling;
    • stemmene går i parallelle kvintar
    • brukt som adverb:
      • lese- og skriveopplæring går parallelt

Faste uttrykk

  • parallelt univers
    • (førestillings)verd som liknar på vår eiga verd, men som har fundamentale forskjellar
      • i det parallelle universet i boka er Oslo fylt av tussar og troll;
      • dei rike lever i eit parallelt univers
    • i astronomi: førestilling om at det eksisterer mange univers, som ikkje kan observerast direkte, men som kan påverke og bli påverka av vårt univers
Artikkelside
Side 1 av 10