Avansert søk

Nynorskordboka 7 oppslagsord

gravemaskin

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

maskin brukt til graving ved byggje- og anleggsarbeid

spak 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med lågtysk spake ‘hjuleike’

Tyding og bruk

vektstong til å flytte eller lyfte noko med;
våg (1, 1), brekkstong (1)
stong til å regulere eller setje i funksjon ein reiskap eller reiskapsdel, maskin, eit apparat eller liknande
Døme
- flykapteinen sat sjølv ved spaken;
- spakane på ein gravemaskin
- - girspak

Faste uttrykk

bak spakane
- med betening av eit fly eller anna køyretøy
  min første gong bak spakane i eit fly
- i musikk og film: med ansvar for miksebordet
  bandet hadde ein dyktig lydteknikar bak spakane

køyre

køyra

verb

Opphav

norrønt keyra

Tyding og bruk

styre køyretøy, maskin eller liknande
Døme
- køyre bil;
- dei skal lære å køyre gravemaskin;
- køyre hest;
- bussen har køyrt i grøfta
frakte eller skysse med eit køyretøy
Døme
- køyre stein i trillebåra;
- eg kan køyre deg heim etterpå
om køyretøy: vere i fart;
gå (1, 5), trafikkere (1)
Døme
- bussen køyrer kvar dag
reise eller fare med eit køyretøy
Døme
- køyre forbi;
- køyre heim;
- køyre landevegen;
- bilen køyrer i 80 km/t;
- dei køyrde ti mil
halde i gang;
drive (3, 4)
Døme
- fabrikken køyrde tre skift;
- køyre på for fullt
setje i gang;
gjennomføre
Døme
- kinoen køyrer filmen fleire gonger;
- operativsystemet gjer det mogleg å køyre program på maskinen;
- dei køyrer framføringa fire kveldar i veka
renne (4, 2), ake (2)
Døme
- dei køyrer slalåm;
- køyre på rattkjelke
støyte (1), stikke (2, 1)
Døme
- køyre kniven i noko;
- køyre noko fast
skubbe (1), kaste (2, 1)
Døme
- køyre nokon på dør

Faste uttrykk

kome ut å køyre
råke ut i vanskar
køyre hardt
- presse ein motor opp i høg yting
- drive nokon hardt;
  oppsede
køyre i seg
sluke mat eller drikke
køyre inn
- ta i bruk noko nytt og få det til å fungere;
  jamfør innkøyring (3)
  køyre inn det nye systemet
- ta att eit forsprang;
  nå att
  ho køyrde inn ein annan skiløpar i utforkøyringa;
  dei håper å køyre inn forseinkinga
køyre noko i grøfta
øydeleggje noko;
vanstyre
dei køyrde verksemda i grøfta
køyre opp
- setje veg i stand slik at ein kan køyre på han;
  brøyte
  han køyrer opp skiløyper kvar vinter
- ta sertifikat
køyre over
ta luven frå;
valse over/ned
køyre seg fast
bli ståande, ikkje kome lenger;
kome opp i store vanskar

kjeft

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt keptr

Tyding og bruk

munn på dyr eller menneske;
trut
Døme
- hunden hadde frode om kjeften;
- ha kjeften full av mat;
- få seg ein på kjeften
munn som talereiskap;
munn (2)
Døme
- stoppe kjeften på nokon;
- alle som opnar kjeften, har eit ansvar
skjenn, kjefting
Døme
- bruke kjeft;
- få kjeft
fremste del på grave- eller gripereiskap;
vid opning;
gap
Døme
- kjeften på tonga;
- ein gravemaskin med stor kjeft
egg (1, 1) på øks

Faste uttrykk

ha det i kjeften
vere god til å prate, men ikkje til å handle
halde kjeft
teie, slutte å snakke;
ikkje fortelje
hald kjeft!
ikkje ein kjeft
ikkje nokon;
ingen
det var ikkje ein kjeft å sjå
passe kjeften
vere forsiktig med kva ein seier
vere stor i kjeften
bruke sterke ord;
vere skrytete

grabb

substantiv hankjønn

Opphav

tyding 2 av engelsk grab; samanheng med grafse

Tyding og bruk

morsk og bister person
skålforma grave- eller gripeapparat på kran eller gravemaskin

mudderapparat

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

gravemaskin, sugemaskin eller liknande brukt til å mudre ( med

grøftegravar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som arbeider med å grave grøfter
(liten) gravemaskin