Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

førstefiolin, fyrstefiolin

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

leiande fiolinrøyst i ensemble

Faste uttrykk

spele førstefiolin
vere den førande;
dominere
partiet spelte ikkje lenger førstefiolin

førstefiolinist, fyrstefiolinist

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

musikar som spelar førstefiolin

spele andrefiolin

Tyding og bruk

vere den underlegne eller den som ikkje får prioritet eller styring; til skilnad frå førstefiolin;

Sjå: andrefiolin

Døme

veteranen må finne seg i å spele andrefiolin på fotballaget denne sesongen

spele førstefiolin

Tyding og bruk

vere den førande;

dominere;

Sjå: fyrstefiolin

Døme

partiet spelte ikkje lenger førstefiolin

spele 2

spela

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

lågtysk spelen, spillen

Tyding og bruk

blenkje, funkle, glitre
Døme
- sola spela i vassflata
vere med i, drive med ball- eller kulespel
Døme
- spele biljard, fotball, tennis;
- han vart spela fri og laga mål;
- spele mot eit utanlandsk lag
vere med i spel med kort, terningar og liknande
Døme
- spele bingo, dam, femkort, poker, sjakk;
- spele korta sine klokt – òg: handle klokt;
- spele falskt;
- spele medvite på noko – utnytte noko medvite
satse pengar, vedde
Døme
- spele lotto;
- spele på travbana;
- spele fallitt – særl: mislykkast;
- spele høgt (spel) – ta stor vågnad
få fram, lage musikk
Døme
- spele (på) fele, piano, trekkspel, grammofon;
- spele plater;
- spele ein sonate;
- spele førstefiolin – òg: rå
- om fugl: lage paringslyd
  orrhanen spelar oppi åsen;
  kanonane spela opp – byrja å skyte;
  spele (opp) til dans
utføre, gje liv til ei teater-, filmrolle og liknande
Døme
- spele ei rolle (godt, dårleg);
- spele revy, skodespel
- syne fram
  teateret spelar no ‘Medmenneske’ av Olav Duun
- agere
  spele idiot;
  spele lita rolle – ha lite å seie;
  filmen, stykket har spela inn store summar – har gjeve stor inntekt
gjere
Døme
- spele ein eit puss

Faste uttrykk

spele ballen over til
la (nokon annan) ta seg av (noko)
spele inn
verke inn, ha noko å seie
spele inn
lage opptak av (ein film)
spele opp
òg: lage oppstyr, skape seg vrang
spele opp
byrje spelet
spele på dei same strengene
bruke dei same argumenta, verkemidla og liknande
spele ut mot
setje (nokon) opp mot (kvarandre)
spele ut over sidelinja
setje (nokon, seg) utanfor
spele ut
ha utspelet

andrefiolin

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

lågaste fiolinrøyst i eit ensemble

Faste uttrykk

spele andrefiolin
i overført tyding: vere den underlegne eller den som ikkje får prioritet eller styring; til skilnad frå førstefiolin
veteranen må finne seg i å spele andrefiolin på fotballaget denne sesongen