Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 138 oppslagsord

kjærleg

adjektiv

Opphav

norrønt kærligr

Tyding og bruk

som syner eller vitnar om kjærleik;
varm, hjarteleg, omsynsfull
Døme
  • ei kjærleg mor;
  • kjærlege tankar;
  • kjærleg omsorg;
  • ta kjærleg imot nokon
Artikkelside

etternamn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

siste del av fullt namn på ein person (felles for fleire i familien);
Døme
  • skrive både førenamn og etternamn;
  • han har teke etternamnet til mor si;
  • kva heiter du til etternamn?
Artikkelside

jabbe 2

jabba

verb

Opphav

same opphav som jabbe (1

Tyding og bruk

gå smått og slepande;
Døme
  • jabbe over golvet;
  • ungen jabbar etter mor si
Artikkelside

hos

preposisjon

Opphav

trykklett form utvikla av hus

Tyding og bruk

  1. i heimen eller huset til;
    på ein stad;
    Døme
    • overnatte hos oss;
    • heime hos far og mor;
    • dei var på besøk hos naboen
  2. i forretning, verksemd, institusjon eller liknande
    Døme
    • handle hos kjøpmannen;
    • dei har vore kunde hos firmaet i ti år;
    • ho var i forhøyr hos politiet;
    • arbeide hos bakaren;
    • gå i lære hos snekkaren;
    • få audiens hos paven;
    • ha pengar til gode hos nokon
  3. i ei gruppe;
    Døme
    • hos dei unge er slike haldningar vanlege;
    • hos oss et vi pizza på laurdagar;
    • ho har stor tillit hos veljarane
  4. som høyrer til, er knytt til, som finst i eller på;
    Døme
    • blodsystemet hos fiskane;
    • språket hos Ibsen;
    • feilen ligg hos meg
  5. ved sida av;
    like ved;
    i lag med
    Døme
    • eg sat hos han da han var sjuk;
    • katten liker seg best på fanget hos meg
  6. i hugen til;
    i sinnet til
    Døme
    • ho møtte stor sympati hos dei;
    • han innynda seg hos oss
Artikkelside

husmorferie

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. fram til 1981: stutt ferie for husmødrer som av ymse årsaker hadde særleg behov for ferie, finansiert av staten
  2. brukt skjemtande om ferie for kvinner som tek fri frå ansvaret for familien
    Døme
    • mor dreg på husmorferie, og far passar ungane
Artikkelside

stemor

substantiv hokjønn

Opphav

av ste- og mor

Tyding og bruk

kvinne i høve til barn som mannen hennar har frå tidlegare ekteskap eller utanom ekteskap;
jamfør stebarn og stefar
Artikkelside

jomfru

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt jungfrú, jumfrú; frå lågtysk ‘ung frue, adelsdame’

Tyding og bruk

  1. eldre nemning for ung, ugift kvinne
    Døme
    • ei ung, vakker jomfru
  2. person som ikkje har hatt samleie (før: særleg om kvinne)
    Døme
    • ho var ugift, men ikkje jomfru;
    • han sa han var jomfru
  3. reiskap til å stampe gatestein og vegfyll med
  4. i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Jomfrua (mellom 23. august og 22. september)
    Døme
    • jomfruer har evne til å finne praktiske løysingar

Faste uttrykk

  • gammal jomfru
    eldre, ugift kvinne;
    peparmøy
  • jomfru Maria
    Jesu mor
Artikkelside

jomfru Maria

Tyding og bruk

Jesu mor;
Sjå: jomfru
Artikkelside

be for si sjuke mor

Tyding og bruk

be for seg sjølv under påskot av å tale for andre;
Sjå: mor
Artikkelside

eplet fell ikkje langt frå stammen

Tyding og bruk

brukt om person som liknar far sin eller mor si;
Sjå: eple
Artikkelside
Side 7 av 14