Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 49 oppslagsord

gallupdemokrati

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

nedsetjande nemning for eit demokrati der ein går ut frå at politikarane brukar meiningsmålingar som grunnlag for den politikken som blir lagd opp og ført
Artikkelside

tøvêr, tøver, tøyvêr, tøyver

substantiv inkjekjønn

Opphav

av tø (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kulda gjekk over i tøvêr
  2. lettare (politisk) stemning;
    friare forhold
    Døme
    • det har kome eit tøvêr i politikken
Artikkelside

frikople

frikopla

verb

Tyding og bruk

vere utan samband
Døme
  • økonomien er blitt stadig meir frikopla frå politikken
Artikkelside

disharmonere

disharmonera

verb

Opphav

av dis-

Tyding og bruk

ikkje harmonere;
ikkje passe saman
Døme
  • synspunkt som disharmonerer med den gjeldande politikken
Artikkelside

bukkesprang

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. sprang som ein geitebukk gjer
  2. sprang ein hest gjer på staden med krumming av ryggen og senking av hovudet
    Døme
    • hesten tok bukkesprang
  3. i overført tyding: overraskande hending eller utvikling
    Døme
    • krumspring og bukkesprang høyrer politikken til
Artikkelside

byggjestein, byggestein

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. stein til å byggje med
    Døme
    • den vanlegaste byggjesteinen er murstein
  2. i overført tyding: del, komponent, element
    Døme
    • byggjesteinane i den nye politikken er skattelette og desentralisering
Artikkelside

totalforlis

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. forlis der heile fartøyet går tapt
  2. i overført tyding: det å mislykkast totalt
    Døme
    • politikken hans enda med totalforlis
Artikkelside

veg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vegr

Tyding og bruk

  1. ferdselsåre, trafikkåre (særleg utanfor byar); jamfør gate (1;
    forkorta v.
    Døme
    • stikke ut, byggje veg;
    • offentleg veg;
    • privat veg;
    • vegen mellom Bergen og Voss;
    • byggjefelt med veg, vatn og kloakk
  2. ofte i overført tyding: rørsle, gang (mot eit mål)
    Døme
    • gå sin veg – gå bort;
    • leggje hindringar i vegen – lage hindringar;
    • kva er i vegen? – kva står på?
    • om reise eller liknande:
      • det bar(st) i veg(en);
      • kome seg i veg(en);
      • vere på veg heim;
      • følgje eit stykke på veg;
      • vere langt på veg samde – mykje godt, stort sett samde;
      • noko på vegen – nokolunde;
      • vere tre månader på veg – gravid i tredje månad
  3. Døme
    • det er trafikk berre ein veg i denne gata;
    • ta same vegen;
    • finne rette vegen;
    • leggje vegen om postkontoret
    • i overført tyding:
      • gå vegen om departementet med ei sak;
      • nye vegar i politikken;
      • gå hin vegen med – gå til atters med
  4. Døme
    • ha lang veg heim;
    • det er berre tida og vegen – sjå tid (1, 5);
    • sjå nokon på lang veg
  6. Døme
    • kledeveg;
    • matveg;
    • i den vegen er han grei – i så måte, i det stykket

Faste uttrykk

  • gå i veg med
    starte på;
    begynne med
    • gå i veg med store og kostesame prosjekt
  • gå i vegen
    vere til hinders
  • gå sine eigne vegar
    vere sjølvstendig
  • ikkje gå av vegen for
    jamvel (gjere noko kritikkverdig)
  • ikkje kome nokon veg
    stå fast; mislykkast
  • ikkje vere av vegen
    vere bra, ha noko for seg
  • lage veg i vellinga
    få arbeidet unna, greie godt opp
  • leggje i veg
    fare av stad
  • på god veg
    i god framgang
  • rydde av vegen
    fjerne, ta livet av
  • skaffe til vegar
    få tak i
  • ta på veg
    bli sint, fare opp (for noko)
Artikkelside

tryggingspolitikk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

del av politikken som går ut på å tryggje eksistens og vitale interesser for eit land, eller å tryggje fred og stabilitet i verda
Artikkelside

spinneside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

side i ei slekt der ættledda går gjennom kvinner;
kvinneside, motsett sverdside
Døme
  • spinnesida gjer seg meir og meir gjeldande i politikken
Artikkelside
Side 3 av 5