Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 20 oppslagsord

oseanisk fisk

Tyding og bruk

fisk som lever langt til havs;
Sjå: oseanisk
Artikkelside

havteknologi

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk offshore technology

Tyding og bruk

teknologi som ein gjer bruk av i samband med petroleumsutvinning til havs;
jamfør havindustri
Artikkelside

hav 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt haf ‘lyfting’; truleg samanheng med heve

Tyding og bruk

  1. (naturleg avgrensa del av) stort, samanhengande saltvassområde som dekkjer om lag 70 % av jordoverflata
    Døme
    • på hav og land;
    • på det opne havet;
    • ein song om det blåe havet
  2. (større) innsjø med saltvatn;
  3. stor mengd
    Døme
    • eit hav av folk;
    • ha eit hav av tid

Faste uttrykk

  • dei sju hav
    verdshava
    • segle på dei sju hav
  • ein drope i havet
    så lite at det ikkje gjer nokon skilnad
  • havets kardinal
    hummar
    • fiskehandlarane tek seg godt betalt for havets kardinal
  • havets sølv
  • himmel og hav!
    utrop som viser overrasking
    • himmel og hav for eit vêr!
  • hopp i havet!
    utrop som viser overrasking
    • hopp i havet for eit torevêr!
  • høgd over havet
    fastsett mål på kor høgt noko ligg over havflata;
    forkorta hoh.
    • 1000 meters høgd over havet
  • ikkje ein sjanse i havet
    heilt utan sjansar
  • kul i havet
    heilt umogleg
  • meter over havet
    høgd over havet, målt i meter;
    forkorta moh.
    • stasjonen ligg 1222 meter over havet;
    • toppen er 323 meter over havet
  • meter under havet
    djupn frå havoverflata og nedetter, målt i meter;
    forkorta muh.
    • tunnelen skal gå meir enn 200 meter under havet
  • svart hav
    hav utan fisk
  • til havs
    ut eller ute på havet
    • båten drog til havs;
    • dei var langt til havs
Artikkelside

havvindpark

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

samling vindturbinar til havs som produserer energi
Artikkelside

havvind

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. vind (1, 1) på eller frå havet
    Døme
    • kjølen havvind
  2. energi (2) utvunnen ved hjelp av vindturbinar til havs
    Døme
    • fornybare energikjelder som solkraft, vasskraft og havvind
Artikkelside

utsegling, utsigling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å fare ut fjorden og til havs med båt
  2. farvatn der ein fer ut fjorden
Artikkelside

til 1

preposisjon

Opphav

norrønt til, oftast med genitiv

Tyding og bruk

  1. brukt til å uttrykkje reise(mål), sluttpunkt for ei rørsle:
    Døme
    • køyre til byen;
    • reise til fjells, sjøs;
    • kome til gards;
    • gå til altars;
    • gå, setje seg til bords;
    • gå, leggje seg til sengs;
    • søkke til botnar el. til botns;
    • dra frå stad til stad;
    • følgje (nokon) til døra;
    • gå til dokteren;
    • spele ballen til nokon
    • brukt for å uttrykkje rørsle i ei viss retning:
      • vike til sides;
      • ta av til høgre;
      • vere festa til noko;
      • gå heim, be, ha, få til middag(s);
      • kome til (verda) – bli fødd;
      • setje barn til verda;
      • vakne til ein ny dag;
      • gje noko til nokon;
      • stille til disposisjon;
      • tale til folket;
      • bli til noko (stort);
      • gå til verket – gå i gang;
      • gå hardt til verks – fare hardt fram;
      • vere kalla til misjonær;
      • gjere nokon til lygnar, narr;
      • lese, stryke til eksamen;
      • kome til rette(s), til sin rett;
      • ha tillit til;
      • setje si lit til noko(n);
      • ha, få kjennskap til;
      • tiltjukning til snø
    • som adverb:
      • strøyme til;
      • kome til;
      • slå til – hende; godta eit tilbod;
      • friskne til;
      • isen frys til;
      • lyte, måtte til – måtte gje seg; måtte gjere noko
  2. brukt for å uttrykkje tilstand:
    Døme
    • liggje til sengs;
    • stå til rors;
    • vere langt til havs;
    • sitje til bords;
    • vere til stades;
    • reise til fots;
    • stå til rådvelde;
    • hus til leige;
    • ha til eige
      • stå lagleg til;
      • det står bra til;
      • vere glad til;
      • halde til (på ein stad)
  3. brukt til å uttrykkje retning, rørsle, overgang:
    Døme
    • utsyn til sjøen;
    • snu ryggen til noko(n);
    • ta til gråten, kniven;
    • ta til beins;
    • andlet til andlet;
    • lytte, smile til noko(n);
    • referere, syne til ei sak;
    • vere villig til noko;
    • teikn til betring;
    • fryse til is;
    • trollet vart til stein;
    • bli kåra, utnemnd, vald til bisp;
    • kome til syne(s)
  4. brukt for å uttrykkje grense, tidspunkt:
    Døme
    • åkeren når ned til elva;
    • stå i vatn til knes el. knea;
    • eit oppgåvesvar til toppkarakter;
    • her er rom til tolv;
    • bli ferdig til våren;
    • vente til seinare;
    • flytte inn til jul;
    • til dauden skil oss;
    • kjøpe bil til hundre tusen;
    • det kostar frå fem til ti tusen;
    • frå 1972 til i dag;
    • til same tid;
    • alt til si tid;
    • til alle tider;
    • no til dags
  5. brukt for å uttrykkje føremål:
    Døme
    • ta åkeren til veg;
    • ordne alt til eigen fordel;
    • få boka til gjennomsyn;
    • kome til hjelp;
    • reiskap til å grave med;
    • rope inn til mat;
    • rå til noko;
    • duge til noko;
    • kle seg til fest;
    • ha graut til middag(s);
    • ha pengar til bil;
    • ha noko til merke;
    • høve til bonde;
    • vere noko, mykje til talar;
    • til gagns – grundig; sjå gagn
  6. brukt for å uttrykkje evne, høve, utveg, årsak:
    Døme
    • vere dårleg til beins;
    • i form til å sykle;
    • vere til glede, til hjelp, til skade, til sorg;
    • ein skuff til å låse;
    • grunn til å gråte;
    • vere opphav til noko
  7. brukt for å uttrykkje samband, omsyn:
    Døme
    • knyte seg til noko(n);
    • drikke vatn til maten;
    • høyre til;
    • det ligg til slekta;
    • bispen til Agder;
    • bli rekna til familien;
    • har du sett noko til det?
    • ein tulling til mann
  8. brukt for å uttrykkje samanlikning:
    Døme
    • for stor til å gråte;
    • for god til å kaste;
    • ho er klok til å vere så lita;
    • ha råd til, rett til noko
  9. brukt for å uttrykkje eigedomstilhøve, årsak:
    Døme
    • mor til jenta;
    • bror til snikkaren – åt, av;
    • ha bispen til morbror – som;
    • nykelen til huset
  10. brukt framfor infinitivsmerke:
    Døme
    • vere snar til å gå
  11. i samansetningar med adverb:
    Døme
    • inntil;
    • opptil el. opp til
  12. som konjunksjon: til dess at
    Døme
    • eg blir her til ho kjem;
    • han sprang til han stupte

Faste uttrykk

  • sleppe til
    få plass, få vere med
  • slumpe til
    hende på slump
  • ta til
    byrje, starte
  • vere til
    finnast
Artikkelside

sjøfugl

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

fugl som held til ved sjøen og til havs
Artikkelside

forsyningsskip

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter engelsk supply ship

Tyding og bruk

skip som fører forsyningar til oljeplattformer og andre installasjonar til havs
Artikkelside

forskingsfartøy

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

fartøy som gjer vitskapleg arbeid til havs, særleg med innsamling av opplysningar
Døme
  • isgåande forskingsfartøy
Artikkelside
Side 2 av 2