Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
133 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 133 oppslagsord

nidobbel, nidobbelt

adjektiv

Tyding og bruk

som er ni gonger så stor;
som er samansett av ni lag eller finst ni gonger
Døme
  • formuen har auka til det nidoble
Artikkelside

maskineri

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå fransk; jamfør maskin

Tyding og bruk

  1. samnemning på maskinar eller maskindelar som verkar saman
    Døme
    • produksjonen stansa fordi maskineriet svikta
  2. innvikla apparat;
    samansett organisasjon
    Døme
    • valkampen er eit svært maskineri

Faste uttrykk

  • sand i maskineriet
    noko som får til dømes ein prosess eller eit arbeid til å gå tungt og trått
Artikkelside

noneakkord

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i musikk: femklang samansett av grunntone, ters, kvint, septim og none (1)
Artikkelside

enkelt

adjektiv

Opphav

frå lågtysk form av enkel

Tyding og bruk

  1. som er i eitt eksemplar eller skjer éin gong;
    som ikkje er samansett;
    Døme
    • enkelt vegg;
    • eit enkelt tilfelle;
    • den enkelte borgar
  2. i ubunden form fleirtal: nokre, einskilde, somme
    Døme
    • i enkelte saker
    • brukt som substantiv
      • enkelte meiner det

Faste uttrykk

  • den enkelte
    kvart enkelt menneske;
    enkelindivid
    • samfunnet og den enkelte
  • kvar enkelt
    kvart enkelt menneske;
    kvar og ein
    • kvar enkelt får avgjere det
Artikkelside

molekyl

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk, frå nylatin; diminutiv av latin moles ‘masse’

Tyding og bruk

minste del som eit stoff (1) kan delast opp i utan at dei kjemiske eigenskapane til stoffet blir endra
Døme
  • eit molekyl vatn er samansett av to hydrogenatom og eitt oksygenatom
Artikkelside

kornete

adjektiv

Tyding og bruk

som har form som korn (2);
samansett av mange korn;
Døme
  • kornete snø;
  • ei kornete overflate
Artikkelside

korna

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har form som korn (2);
    samansett av mange korn;
    Døme
    • korna snø;
    • korna jord;
    • eit korna bilete
  2. brukt som etterledd i samansetningar: som har slike korn som førsteleddet nemner;
Artikkelside

potpurri

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av fransk pot ‘krukke’ og pourri ‘ròten’, opphavleg ‘krukke med skjemde grønsakrestar’

Tyding og bruk

  1. musikkstykke samansett av ulike (kjende) melodiar
    Døme
    • ein potpurri over Gershwin-komposisjonar
  2. blanding av godluktande, tørka blad
Artikkelside

apparat

substantiv inkjekjønn

Uttale

aparaˊt

Opphav

av latin apparatus ‘førebuing, reiskap, utstyr’, av ad ‘til’ og parare ‘førebu’

Tyding og bruk

  1. instrument (1), reiskap eller maskin til teknisk, vitskapleg eller praktisk bruk;
    som etterledd i ord som fotoapparat og skumapparat
    Døme
    • straumtilførsel til elektriske apparat;
    • eit apparat for sveising med kolelektrode
  2. samverkande organ for kroppslege prosessar;
    som etterledd i ord som immunapparat og sanseapparat
  3. samansett verksemd med samverkande delar, eit mangesidig tiltak eller liknande; som etterledd i ord som støtteapparat og partiapparat
    Døme
    • det administrative apparatet i avdelinga;
    • eit stort apparat vart sett i sving da omfanget av ulykka vart kjent
  4. systematisk samling av merknader i vitskapleg arbeid
    Døme
    • utgåva har eit godt kritisk apparat;
    • apparatet av notar og tilvisingar
  5. idrett: innretning for øvingar i turn;
    Døme
    • turne i apparat
Artikkelside

kniv

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt knífr

Tyding og bruk

  1. reiskap (samansett av skaft og blad (2)) med egg til å skjere med
    Døme
    • ete med kniv og gaffel
  2. skjerande arbeidsdel i maskin
    Døme
    • kniven i ein slåmaskin

Faste uttrykk

  • ikkje den skarpaste kniven i skuffa
    ikkje blant dei klokaste;
    mindre intelligent
  • kamp på kniven
    hard kamp
    • det er ein kamp på kniven for å halde på lokalsjukehusa
  • kniven på strupen
    trugsel eller krav om å utrette eller bestemme seg for noko
    • han har kniven på strupen;
    • ho får kniven på strupen;
    • dei set kniven på strupen til styret;
    • dette er eit lag med kniven på strupen;
    • for mange er det kniven på strupen
  • kome under kniven
    bli operert
  • krig på kniven
    skarp motsetnad;
    kamp utan skånsel
Artikkelside
Side 2 av 14