Kva betyr det om du ikkje finn eit ord i ordboka?

Bokmålsordboka og Nynorskordboka er mellomstore nettordbøker. Bokmålsordboka har hatt rundt 65 000 oppslagsord og Nynorskordboka rundt 90 000, men etter den revisjonen som er på gang, reknar vi med at begge skal innehalde rundt 100 000 oppslagsord. Ordbøkene skal gjere greie for det sentrale ordtilfanget, og det er i utgangspunktet dei vanlegaste orda i skriftspråka bokmål og nynorsk dei siste 50 åra som er tekne med. Faguttrykk er berre tekne med i den grad dei òg er i bruk utanfor fagfeltet dei oppstod i.

Den vanlegaste måten vi lagar nye norske ord på, er å setje saman gamle ord på nye måtar, og det er tallause måtar å kombinere dei på. Derfor er det mange samansetningar som ikkje har eigne artiklar i Bokmålsordboka og Nynorskordboka. Sjølv om du ikkje finn sykkelsete som oppslagsord her, tyder ikkje det at ordet ikkje finst eller ikkje er lov å skrive. Samansette ord er særleg tekne med ut frå tre omsyn:

• når dei ikkje utan vidare er forståelege ut frå kjennskap til dei enkelte ledda
• for at ordbokbrukaren på grunnlag av dei samansetningane som er tekne med, kan slutte seg til kva andre samansetningar med same forledd tyder
• for å vise kva bindebokstav samansetninga skal ha, om nokon (skogbruk, men skogsarbeid; sakførar, men saksbehandlar; osteklokke, men dørklokke)

Tilsvarande er berre eit avgrensa utval av avleiingar (for eksempel verbalsubstantiv på -ing) tekne med i standardordbøkene. På norsk kan vi danne ing-former av dei aller fleste verb, så finn du oppslagsorda organisere og sitere i Bokmålsordboka og Nynorskordboka, kan du sjølv lage avleiingane organisering og sitering. Merk likevel at det finst potensielle ing-former som sjeldan blir brukte, til dømes koming og vering.

Bokmålsordboka og Nynorskordboka er ikkje å rekne som lister over kva ord som er tillatne å bruke på norsk. Det finst mange ord, både gamle og nye, som ikkje er med i ordbøkene, men som du gjerne kan bruke likevel. Det er heller ikkje slik at nye ord må godkjennast før dei kan takast i bruk, det er språkbrukarane som i fellesskap avgjer kva ord som er gangbare i norsk. Normalt kjem ikkje nye ord inn i ordbøkene før dei har vore i bruk ei stund og er etablerte i språket. Ordbokredaksjonen avgjer kva ord som skal vere med basert på undersøkingar av store tekstsamlingar, og Språkrådet avgjer korleis orda skal stavast og bøyast.

Her kan du lese meir om ordutvalet mellom anna i Bokmålsordboka og Nynorskordboka.

Dersom du ikkje finn ordet du leitar etter, kan du sjekke dei større og dokumenterande ordbøkene Norsk Ordbok (for dialektord og nynorsk) og NAOB (for bokmål).