Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
54 результатів

Словник нюношка 54 oppslagsord

komparativ 1

іменник чоловічий

Походження

frå latin; jamfør komparere

Значення та вживання

i grammatikk: form av adjektiv og adverb som uttrykkjer høgare grad enn positiv (1 og lågare grad enn superlativ (1
Приклад
  • ‘rikare’ er komparativ av ‘rik’
Сторінка статті

komparativ 2

прикметник

Походження

same opphav som komparativ (1

Значення та вживання

samanliknande
Приклад
  • komparativ metode
Сторінка статті

herre 1

іменник чоловічий

Походження

norrønt herra, herri, av gammallågtysk herro, komparativ av her ‘fornem’; jamfør herleg

Значення та вживання

  1. Приклад
    • herre konge!
    • bli herre over heile landet;
    • dei høge herrane i Kreml og Washington
  2. overhovud for huslyd;
    Приклад
    • tene to herrar;
    • vere herre i huset;
    • vere herre i eige hus;
    • vere sin eigen herre
  3. Приклад
    • te seg som ein herre;
    • mine damer og herrar;
    • ein herre på byen;
    • eit trimparti for herrar
  4. brukt som særnamn: Gud
    Приклад
    • Herren vår Gud;
    • Herren vere med deg!
    • i genitiv brukt for å forsterke ei utsegn
      • eit herrens vêr;
      • for mange herrens år sidan;
      • kva i herrens namn er dette?

Фіксовані вирази

  • leve herrens glade dagar
    vere sorglaust oppteken med fest og moro
  • vere herre over
    meistre
    • vere herre over situasjonen;
    • bli herre over sitt eige liv
Сторінка статті

absolutt 2

прикметник

Вимова

absolutˊt

Походження

av latin absolutus, perfektum partisipp av absolvere ‘løyse frå’

Значення та вживання

  1. som ikkje er avhengig av noko anna;
    Приклад
    • eit absolutt krav;
    • absolutt einevelde
  2. brukt som adverb: vilkårslaust, plent, endeleg
    Приклад
    • gjelde absolutt;
    • ho ville absolutt reise
    • brukt forsterkande:
      • absolutt ikkje

Фіксовані вирази

  • absolutt fleirtal
    over halvparten av røystene blant dei som har røysterett i eit val;
    til skilnad frå kvalifisert fleirtal og simpelt fleirtal
  • absolutt gehør
    det å kunne bestemme tonehøgd ved hjelp av øyret
  • absolutt komparativ
    komparativ (1 utan samanlikning, til dømes i ‘ein betre middag’
  • absolutt musikk
    musikk som ikkje byggjer på noko anna enn musikalske verkemiddel;
    motsett programmusikk
  • absolutt nullpunkt
    lågaste temperatur som er mogleg, -273,15 °C
  • absolutt superlativ
    superlativ (1 utan samanlikning, til dømes i ‘med største glede’
  • absolutt temperatur
    temperatur målt frå det absolutte nullpunktet
  • absolutt veto
    rett til å stanse vedtak
Сторінка статті

større

прикметник

Походження

norrønt stǿrri, komparativ av stor; jamfør størst

Значення та вживання

  1. stor i høgre grad enn nokon eller noko det blir samanlikna med
    Приклад
    • han er større enn bror sin;
    • arbeide for større rettferd;
    • i dei større byane
  2. utan klar samanlikning: heller dryg, stor eller mykje
    Приклад
    • ein større lekkasje;
    • det var ikkje noko større med snø
Сторінка статті

sir 2

іменник чоловічий

Вимова

søˊr

Походження

frå engelsk; av latin senior, komparativ av senex ‘gammal’

Значення та вживання

  1. engelsk tittel for medlemer av lågadelen brukt framfor førenamnet
  2. vørdsamt tiltaleord brukt til eldre, overordna eller ukjende og i forretningsbrev;
Сторінка статті

grad 1

іменник чоловічий або жіночий

Походження

av latin gradus ‘steg, trinn’

Значення та вживання

  1. steg på ein konkret eller abstrakt skala;
    Приклад
    • landet har stor grad av sjølvforsyning;
    • ulike grader av straff;
    • grada av stønad kan variere;
    • i den grad ein kan kalle dette venskap
  2. rang, nivå av utvikling
    Приклад
    • ein akademisk grad;
    • embetseksamen av lågare grad
  3. i språkvitskap: nemning for formene positiv, komparativ og superlativ av eit adjektiv (eller adverb)
    Приклад
    • norske adjektiv blir bøygde i grad (fin – finare – finast) og genus
  4. i matematikk: potens (2)
    Приклад
    • ei likning av første, andre eller tredje grad har den ukjende i første, andre eller tredje potens
  5. eining for vinkelmål som svarer til ¹⁄₉₀ av ein rett vinkel, ¹⁄₃₆₀ av ein sirkel;
    jamfør gon
    Приклад
    • ein vinkel på 60 grader;
    • eit vinkelmål på 60°
  6. eining for inndeling i meridianar og parallellsirklar
    Приклад
    • på 67 grader nordleg breidd;
    • 70° nord
  7. eining for temperatur
    Приклад
    • vatn koker ved 100 grader celsius (100 °C);
    • det er 25 grader ute

Фіксовані вирази

  • forhøyr av tredje grad
    forhøyr under tortur
  • gå gradene
    avansere steg for steg (i eit yrke eller liknande)
  • i/til ei viss grad
    til dels, litt
    • i ei viss grad kan ein seie det;
    • eg er til ei viss grad einig med deg
  • stige i gradene
    rykkje opp;
    avansere
  • så til dei grader
    brukt forsterkande;
    særs, veldig, i høg grad
    • konserten innfridde så til dei grader;
    • ho var så til dei grader misunneleg
Сторінка статті

utar

прислівник

Походження

norrønt útar(r), eigenleg komparativ av ut; jamfør utarst

Значення та вживання

lenger ut eller ute;
nær(mare) utgangen
Приклад
  • flytte seg utar åt døra;
  • sitje utar i kyrkja
Сторінка статті

mindre

прикметник

Походження

norrønt minni; komparativ av liten

Значення та вживання

  1. ikkje så stor (som)
    Приклад
    • han er mindre enn eg;
    • denne buksa er eit nummer mindre
  2. om barn: yngre
    Приклад
    • ho passa dei mindra syskena
  3. nokså liten i omfang eller storleik
    Приклад
    • ein mindre sørlandsby;
    • ein mindre pengesum
  4. færre
    Приклад
    • mindre enn ti elevar
  5. brukt som adverb: i svakare grad;
    ikkje så mykje (som)
    Приклад
    • vi har mindre å gjere enn før;
    • bli mindre og mindre interessert;
    • maten var mindre god;
    • dess mindre vi kjøper, dess mindre kastar vi
  6. brukt som substantiv: ganske lita mengd
    Приклад
    • ein kan bli arg for mindre

Фіксовані вирази

  • ikkje desto mindre
    trass i det
  • meir eller mindre
    i varierande grad;
    nokså
    • meir eller mindre tilfeldig
  • mindre kan ikkje gjere det
    det er nok;
    det greier seg
    • det var sølv denne gongen, mindre kan ikkje gjere det
Сторінка статті

under 2

прийменник

Походження

norrønt undir, opphavleg komparativ av norrønt und ‘under’

Значення та вживання

  1. på undersida av;
    Приклад
    • dei bur to etasjar under meg;
    • liggje under senga;
    • krype under bordet;
    • køyre under brua;
    • liggje under dyna;
    • nå opp under taket;
    • symje under vatn;
    • ha fast grunn under føtene
  2. med lågare tal eller verdi enn;
    mindre eller færre enn;
    motsett over (1)
    Приклад
    • temperatur under null;
    • 20 m under vassflata;
    • ho er under 20 år;
    • selje noko under innkjøpspris
  3. på baksida eller innsida av
    Приклад
    • ha lort under neglene;
    • stikke noko under kleda;
    • halde ei mappe under armen;
    • ha på ei tynn trøye under jakka
  4. ved (nedre) kanten av
    Приклад
    • bu under fjellet;
    • sitje under treet
  5. innanfor tidsrommet av;
    samstundes med, i løpet av
    Приклад
    • leve under krigen;
    • skaden skjedde under flyttinga;
    • halde seg taus under middagen
  6. som høyrer til;
    styrt av, underordna (2)
    Приклад
    • stå under kommandoen hennar;
    • ha mykje folk under seg;
    • Noreg under kong Sverre;
    • segle under norsk flagg;
    • dette sorterer under eit anna departement
  7. utsett for;
    følgd av
    Приклад
    • under tvil;
    • under alle omstende;
    • under visse vilkår;
    • arbeide under press;
    • leve under elendige tilhøve
  8. til gjenstand for;
    Приклад
    • halde nokon under oppsikt;
    • lova er under revisjon;
    • kome under tilsyn av lege;
    • saka er under behandling
  9. kjend ved;
    knytt til
    Приклад
    • gå under namnet Gulosten;
    • skrive under pseudonym

Фіксовані вирази

  • gå under
    søkke; øydeleggjast
  • gå under jorda
    gøyme seg;
    gå i skjul
  • leggje under seg
    eigne til seg, ta makt over
  • liggje under
    liggje dårlegast an i tevling;
    liggje etter;
    motsett leie (3, 5)
    • liggje under med to mål til pause
  • seks fot under
    i grava
    • ho gjev seg ikkje før ho ligg seks fot under
Сторінка статті