Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
15 treff

Nynorskordboka 15 oppslagsord

fare 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk opphavleg ‘forfølging’; samanheng med fare (2

Tyding og bruk

tilstand da ulykke, skade, tap eller liknande kan skje;
noko trugande;
Døme
  • det er fare for streik;
  • det er fare på ferde;
  • det er fare for livet;
  • det er ingen fare med meg;
  • det lurar mange farar;
  • ane fred og ingen fare;
  • stå i fare for å miste noko;
  • pasienten er utanfor fare
Artikkelside

vakte

vakta

verb

Opphav

norrønt vakta, frå lågtysk; av vakt (1

Tyding og bruk

  1. passe på, ha tilsyn med, sjå etter;
    • vakte inngangen;
    • vakte nokon mot farar
  2. refleksivt:
  3. i presens partisipp:
    • vaktande auge

Faste uttrykk

  • vakte på
    halde auge med;
    passe på
    • dei to naboane vaktar på kvarandre
  • vakte seg for
    passe seg for;
    halde seg unna;
    ta seg i akt
    • eg må vakte meg for kva eg seier;
    • vakt deg for hunden!
Artikkelside

farleg

adjektiv

Opphav

norrønt fárligr, frå lågtysk; samanheng med fare (1

Tyding og bruk

  1. som er ein fare;
    Døme
    • farleg skuleveg;
    • det er farleg å gå her;
    • farlege situasjonar;
    • farlege stoff
  2. brukt som forsterkande adverb: svært, veldig
    Døme
    • litt farleg fort;
    • farleg lite

Faste uttrykk

  • ikkje så farleg
    som ikkje gjer noko
  • leve farleg
    utsetje seg for farar;
    ta risikofylte val
Artikkelside

berge

berga

verb

Opphav

norrønt bjarga, opphavleg ‘gøyme’

Tyding og bruk

  1. føre eller hjelpe til ein trygg stad frå ein stad der det er fare for skade eller øydelegging;
    ta vare på
    Døme
    • berge ein druknande;
    • berge livet
  2. hauste (inn)
    Døme
    • berge høyet i hus;
    • berge kornet i hus;
    • berge potetene i hus
  3. i idrett, i overført tyding: unngå tap, nedrykk
    Døme
    • laget berga sigeren

Faste uttrykk

  • berge seg
    • (greie å) livnære seg
      • ha lite å berge seg med
    • (greie å) redde seg
      • berge seg gjennom mange farar
    • halde seg, styre seg
      • eg kunne ikkje berge meg for lått
  • berge segl
    minke på seglføringa (i sterk vind)
Artikkelside

vernebu

verb

Tyding og bruk

setje (land eller folk) i stand til å møte ulykker, farar, fiendar eller liknande;
jamfør mobilisere
Døme
  • vernebu kysten mot oljesøl;
  • hæren var fullt vernebudd under krisa
Artikkelside

unngå

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. sleppe unna;
    kome seg unna
    Døme
    • unngå farar;
    • dei unngjekk så vidt å hamne i sjøen
  2. halde seg borte frå noko eller nokon;
    Døme
    • unngå unødig samtale!
    • eg kunne ikkje unngå å høyre alt;
    • dei unngår kvarandre
Artikkelside

leve farleg

Tyding og bruk

utsetje seg for farar;
ta risikofylte val;
Sjå: farleg
Artikkelside

berge seg

Tyding og bruk

Sjå: berge
  1. (greie å) livnære seg
    Døme
    • ha lite å berge seg med
  2. (greie å) redde seg
    Døme
    • berge seg gjennom mange farar
  3. halde seg, styre seg
    Døme
    • eg kunne ikkje berge meg for lått
Artikkelside

lure 1

lura

verb

Opphav

truleg frå lågtysk luren ‘lure på, bedra’

Tyding og bruk

  1. vente på eit høve;
    halde seg skjult og lytte eller sjå etter noko
    Døme
    • katten ligg og lurer på fuglane;
    • det lurer farar kvar ein går
  2. spekulere eller gruble på noko
    Døme
    • eg lurer på kor gammal ho er
  3. Døme
    • no er det snart slik at eg lurer på om dei kjem
  4. gå fram på ein listig eller gløgg måte;
    Døme
    • lure seg til å gjere noko;
    • dei lurte seg unna dugnaden;
    • vi lurte oss forbi vakta
  5. Døme
    • der lurte du han godt!
    • eg vart lurt for vekslepengane;
    • vi lot oss lure av svindlarar
Artikkelside

bobberedd

adjektiv

Tyding og bruk

redd for små farar;
Artikkelside
Side 1 av 2