Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
15 treff

Nynorskordboka 15 oppslagsord

vrange, range 1

substantiv hokjønn

Opphav

av vrang

Tyding og bruk

  1. vrangside av stoff, klesplagg eller liknande
    Døme
    • rette og vrange;
    • genseren er på vranga
  2. Døme
    • svelgje i vranga
Artikkelside

vrang, rang 2

adjektiv

Opphav

norrønt (v)rangr

Tyding og bruk

  1. med innsida ut;
    vrengd
    Døme
    • eine sokken er vrang
    • brukt som adverb:
      • ta jakka vrangt på seg
  2. om maske (2: som ein lagar ved å trekkje tråden gjennom ei lykkje frå baksida;
    til skilnad frå rett (3, 4)
    Døme
    • eit mønster med rette og vrange masker
    1. brukt som adverb:
      • strikke rett og vrangt
    2. brukt som substantiv:
      • strikke to rette og to vrange
  3. som ikkje er rett (3, 2) (i ein viss situasjon);
    feil, galen;
    urettvis, falsk
    Døme
    • ta vrang frakk i garderoben;
    • felle vrange dommar;
    • ei vrang underskrift;
    • sjå skilnaden på rett og vrangt
    • brukt som adverb:
      • svelgje vrangt
  4. som valdar bry;
    Døme
    • kvistete og vrang ved;
    • dette er vrangt å lære;
    • det var vrange og vonde tider
    • brukt som adverb:
      • han stod så vrangt til
  5. som er tverr og stri;
    Døme
    • ein vrang hotellgjest;
    • guten var vrang og vanskeleg;
    • hestane vart vrange og nekta å gå

Faste uttrykk

  • slå seg vrang
    • gjere seg vanskeleg;
      bli trassig og sta
      • ein gjest på utestaden slo seg vrang
    • slutte å verke som normalt
      • motoren slo seg vrang;
      • ryggen har slått seg vrang
Artikkelside

vrangside, rangside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. side som skal vende inn eller ned mot noko;
    motsett rettside (1)
    Døme
    • vrangsida av tøyet;
    • vrangsida av eit teppe;
    • vrangsida av kjolen
  2. dårlegaste side (6);
    negative drag
    Døme
    • sjå vrangsida av landet

Faste uttrykk

Artikkelside

rett 3

adjektiv

Opphav

norrønt réttr

Tyding og bruk

  1. ikkje bogen;
    bein, rak;
    Døme
    • ei rett linje;
    • rett til vêrs;
    • rett i ryggen
  2. i samsvar med reglar eller lover;
    feilfri, korrekt;
    høveleg, passande
    Døme
    • finne det rette svaret;
    • rekneskapen var rett;
    • finne det rette ordet;
    • vere på rett veg;
    • i rett tid;
    • sjå kva som er rangt og rett;
    • vere av rette slaget;
    • vere på rette sida av lova
    • brukt som adverb:
      • skrive rett;
      • løyse oppgåva rett;
      • hugse rett;
      • alt gjekk rett for seg
  3. som snur den vanlege eller fine sida ut;
    ikkje vrang (1)
    Døme
    • den rette sida av duken
  4. om maske (2: som ein lagar ved å trekjje tråden gjennom ei lykkje frå framsida;
    til skilnad frå vrang (2)
    Døme
    • strikke rette og vrange masker
  5. rettvis;
    sømeleg, høveleg;
    rettkomen
    Døme
    • det er rett og rimeleg;
    • stri for det rette
  6. med sine fulle fem
    Døme
    • han er ikkje rett i hovudet
  7. brukt som adverb: utan omvegar eller avbrot;
    direkte
    Døme
    • rett opp
  8. brukt som adverb: like (4, 4)
    Døme
    • rett utanfor
  9. brukt som adverb: svært;
    nokså
    Døme
    • rett lenge;
    • rett stor;
    • rett ofte

Faste uttrykk

  • gå rett heim
    slå godt an
    • moteshowet gjekk rett heim
  • rett og slett
    beintfram
  • rett som det var
    med eitt;
    brått
Artikkelside

vrangstrupe, rangstrupe

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i uttrykk for å svelgje feil: luftrøyr (1);
til skilnad frå matrøyr

Faste uttrykk

  • få nokon i vrangstrupen
    få svært imot nokon
  • setje/få noko i vrangstrupen
    • få noko ned i luftrøyret som skulle i matrøyret
      • setje maten i vrangstrupen;
      • ho fekk ein kjøtbete i vrangstrupen
    • få svært imot noko
      • dei hadde fått heile skulestellet i vrangstrupen
    • brukt for å uttrykke (sjokkarta) overrasking
      • eg sette morgonkaffien i vrangstrupen da eg fekk vite kva som hadde hendt
Artikkelside

hjørne, hyrne 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt hyrna f og mellomnorsk hyrni n; av horn

Tyding og bruk

  1. stad der to linjer eller flater møtest;
    vinkelparti av figur, hus, gatekvartal eller liknande
    Døme
    • kvadrat med fire hjørne;
    • møtast på hjørnet
  2. krok (i rom), krå
    Døme
    • sitje i eit hjørne
  3. Døme
    • Midtausten er eit uroleg hjørne av verda
  4. vanskeleg situasjon der ein kjenner seg pressa eller fastlåst
    Døme
    • politikaren kjenner seg trengd opp i eit hjørne;
    • han vart tvinga opp i eit hjørne av motdebattanten;
    • eigarane var pressa inn i eit hjørne
  5. Døme
    • vere i det vanskelege hjørnet;
    • vere i det vrange hjørnet

Faste uttrykk

  • like om hjørnet
    nære ved å hende
    • avtale om produksjon er like om hjørnet
  • måle seg inn i eit hjørne
    sjølv vere skuld i at ein hamnar i ein vanskeleg situasjon
Artikkelside

vrangbord, rangbord

substantiv hankjønn

vrangborde, rangborde

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

strikka bord (1, 1) av rette og vrange masker
Artikkelside

glattstrikking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å strikke rette masker på retta (og vrange masker på vranga), slik at arbeidet blir glatt på eine sida
Døme
  • øve på glattstrikking
Artikkelside

ribbestrikk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

strikkemåte der ein strikkar rette og vrange masker etter tur, slik at det blir opphøgde riller i strikketøyet
Artikkelside

ribbestrikka

adjektiv

Tyding og bruk

strikka med rette og vrange masker etter tur, slik at plagget får eit ribbemønster;
til skilnad frå glattstrikka
Døme
  • ribbestrikka genser
Artikkelside
Side 1 av 2